Tôi, một người mẹ từng nghĩ mình có tất cả, có quyền định đoạt hạnh phúc cho con trai mình, giờ đây ngồi đây, nhìn về quãng thời gian đã qua, lòng tôi dâng lên bao cảm xúc lẫn lộn. Tôi từng là một người phụ nữ Hà thành gốc, quen sống trong nề nếp gia phong, quen với những giá trị truyền thống đã ăn sâu vào tiềm thức. Con trai tôi, Hưng, là niềm tự hào lớn nhất của cuộc đời tôi. Hưng là một giám đốc trẻ tuổi, đẹp trai, có bằng thạc sĩ nước ngoài, một tương lai xán lạn đang chờ đón. Tôi luôn hình dung con mình sẽ kết hôn với một tiểu thư Hà thành danh giá, "môn đăng hộ đối", một cô gái sẽ làm rạng danh gia đình tôi. Nhưng định mệnh lại trêu ngươi, Hưng lại đem lòng yêu một cô gái mà theo cách nghĩ của tôi, là "chăn bò" ở Điện Biên.
Lần đầu tiên nghe Hưng nói về cô gái ấy, trái tim tôi như thắt lại. "Mẹ ơi, con yêu cô ấy. Cô ấy là người con muốn cưới." Hưng nói, ánh mắt nó kiên định lạ thường. "Cô ấy là ai? Con bé ấy làm nghề gì? Gia đình nó thế nào?" Tôi hỏi dồn dập, giọng tôi đầy vẻ hoài nghi. Khi Hưng kể về quê quán của cô gái, về việc cô ấy lớn lên ở vùng núi, về công việc của cô ấy, một cảm giác khinh thường dâng lên trong lòng tôi. "Chăn bò ư? Con trai mẹ, một giám đốc có bằng thạc sĩ nước ngoài, lại đi lấy một đứa chăn bò ở cái nơi heo hút ấy sao?" Tôi gần như hét lên. "Mẹ không thể chấp nhận được!"
.png)
Tôi đã phản đối kịch liệt, dùng mọi lý lẽ để ngăn cản. Tôi kể cho Hưng nghe về tiểu thư nhà ông Nghị, con gái một giám đốc ngân hàng lớn, người mà tôi đã nhắm cho nó từ lâu. "Nó là người thông minh, xinh đẹp, gia đình danh giá. Con bé đó mới xứng với con!" Tôi nói, cố gắng thuyết phục Hưng. Nhưng Hưng vẫn kiên quyết. "Mẹ ơi, mẹ chỉ nhìn bề ngoài thôi. Mẹ không hiểu gì cả. Con nhìn thấy tương lai ở cô ấy. Cô ấy là một người nghị lực, thông minh và có hoài bão." Hưng cãi lại, ánh mắt nó đầy sự bất lực. "Tương lai gì chứ? Cái thứ chăn bò thì làm được cái gì?" Tôi tức giận, lòng tôi dấy lên một sự khinh thường tột độ. Tôi không thể tin rằng con trai mình lại có thể bị mê hoặc bởi một cô gái như vậy.
Trong cơn giận dữ và sự cố chấp, tôi quyết định phải thử thách cô gái ấy, phải "dằn mặt" nhà gái. Tôi tuyên bố: "Được thôi! Nếu con đã muốn lấy nó, mẹ sẽ đi dạm ngõ. Nhưng mẹ sẽ chỉ mang đúng 1 triệu đồng tiền lễ đen đi. Xem cái nhà đó có dám 'khinh' hay không. Mẹ sẽ cho chúng 'sáng mắt' vì dám 'đào tạo con dâu tương lai' kiểu 'bùn đất trâu bò'." Lời nói của tôi, dù cay nghiệt, nhưng lại chất chứa sự tự mãn và định kiến sâu sắc. Tôi nghĩ rằng mình đang làm đúng, đang bảo vệ con trai mình khỏi một sai lầm lớn. Tôi không hề biết rằng, chính cái định kiến ấy sẽ khiến tôi phải trả giá.
Ngày dạm ngõ, tôi đi từ Hà Nội lên Điện Biên với tâm trạng đầy mỉa mai. Trong đầu tôi, tôi đã hình dung sẵn cảnh tượng một căn nhà tranh tre dột nát, lụp xụp, với đàn gà bới đất trước sân, và một người mẹ vợ tương lai "răng đen móm mém" đang ngồi nhai trầu. Tôi chuẩn bị sẵn những lời lẽ sắc bén để "dạy dỗ" họ về sự khác biệt giữa hai gia đình, về sự "không môn đăng hộ đối". Tôi nghĩ rằng, mình sẽ là người nắm thế chủ động, sẽ là người có quyền định đoạt.
Chiếc xe dừng lại trước một con đường đất đỏ. Tôi bước xuống xe, mắt tôi quét một lượt quanh khung cảnh. Thay vì căn nhà tranh tre dột nát như tôi tưởng tượng, tôi nhìn thấy một con đường được lát đá phẳng phiu, hai bên đường trồng đầy hoa rực rỡ sắc màu. Và rồi, khi chiếc xe từ từ tiến vào cổng, tôi CHẾT LẶNG. Đó không phải là một căn nhà lá mà là một trang trại rộng hàng chục hecta với những chiếc xe bán tải chở cỏ đang ra vào tấp nập, một cổng điện tự động hiện đại, và cả một nhà điều hành hai tầng lợp ngói đỏ tươi, hiện đại không khác gì một villa nghỉ dưỡng. Tôi dụi mắt, không tin vào những gì mình đang nhìn thấy. Tôi cảm thấy như mình đang mơ, hoặc đang lạc vào một thế giới khác.
Hoảng hốt, tôi quay sang hỏi Hưng, giọng tôi lắp bắp: "Cái... cái gì thế này? Đây là nhà ai vậy con?" Hưng nhìn tôi, ánh mắt nó vừa lo lắng, vừa có chút hài hước. "Mẹ ơi, đây là trang trại của gia đình cô ấy. Đây là trang trại nuôi bò xuất khẩu sữa lớn nhất vùng Tây Bắc, do chính cô ấy xây dựng và quản lý ạ." Lời nói của Hưng như một tiếng sét đánh ngang tai tôi. Tôi sững sờ. Một cô gái "chăn bò" lại có thể làm chủ một trang trại lớn đến như vậy sao? Đầu óc tôi quay cuồng, những định kiến của tôi bỗng sụp đổ hoàn toàn.
Khi bước vào phòng khách, tôi lại tiếp tục bị "sốc". Mẹ cô gái, người mà tôi đã hình dung là "răng đen móm mém", không hề như vậy. Bà là một người phụ nữ trung niên, ăn mặc thanh lịch, mái tóc bạc được búi gọn gàng. Bà bước ra đón khách với nụ cười hiền hậu, và điều đặc biệt là bà nói tiếng Pháp trôi chảy, rồi pha trà theo kiểu người Hà Nội xưa, cử chỉ vô cùng tao nhã. Bà ấy không khác gì một quý bà Hà thành thứ thiệt. Tôi cảm thấy mình thật nhỏ bé, thật đáng xấu hổ trước sự lịch thiệp và sang trọng của bà. Những lời định kiến của tôi, những hình ảnh mà tôi đã vẽ ra trong đầu, giờ đây tan biến như bong bóng xà phòng.
Trong lúc tôi còn đang choáng váng, bố cô gái bước ra. Ông là một người đàn ông phúc hậu, ánh mắt hiền từ. Tôi định đặt phong bì "lễ đen 1 triệu" xuống bàn, với ý nghĩ "dằn mặt" nhà gái. Nhưng bố cô gái đã nhẹ nhàng đẩy tay tôi lại. "Bác giữ lấy đi." Ông nói, giọng ông trầm ấm, đầy sự chân thành. "Nhà tôi không cần tiền, chỉ cần gia đình thật lòng và tôn trọng con bé. Chúng tôi chỉ cần một chàng rể yêu thương con gái mình thật lòng." Cả họ nhà gái ngồi im phăng phắc, ánh mắt họ nhìn tôi không hề có sự khinh miệt hay giận dữ, mà chỉ là sự điềm tĩnh và một chút thương cảm.
Chính khoảnh khắc đó đã khiến tôi bừng tỉnh. Tôi cảm thấy như có một gáo nước lạnh tạt thẳng vào mặt, xua tan mọi sự ngạo mạn và định kiến trong tôi. Tôi nhận ra mình không phải đang "ban phát vinh dự" cho họ mà đang cầu hôn một người giỏi hơn con trai mình gấp bội, một người có đủ năng lực để làm chủ cuộc đời mình, một người mà tôi đã từng coi thường. Tôi cảm thấy xấu hổ tột cùng. Lòng tôi dấy lên một sự hối lỗi sâu sắc. Tôi đã sai. Tôi đã quá nông cạn khi đánh giá con người qua vẻ bề ngoài và hoàn cảnh.
Buổi dạm ngõ kết thúc, tôi xin phép được gặp riêng cô gái. Cô ấy tên là Lam, một cái tên thật đẹp. Lam ngồi đối diện với tôi, ánh mắt cô ấy vẫn trong veo, không chút hờn giận. Tôi đặt sính lễ đúng nghĩa lên bàn, rồi cúi đầu, chân thành xin lỗi cô. "Cô Lam, tôi xin lỗi. Tôi đã quá sai lầm khi coi thường cô, và cả một thế hệ những người biết vươn lên từ đôi tay đầy bùn đất. Tôi đã quá nông cạn khi chỉ nhìn vào vẻ bề ngoài." Nước mắt tôi lăn dài. Lam nắm lấy tay tôi, ánh mắt cô ấy ấm áp. "Bác ơi, cháu hiểu mà. Cháu không trách bác đâu. Cháu chỉ mong bác hiểu cho Hưng, và hiểu cho cháu."
Lời nói của Lam như xoa dịu vết thương trong lòng tôi. Tôi nhìn Lam, nhìn vẻ điềm tĩnh, tự tin của cô ấy. Tôi nhận ra, con trai tôi đã đúng. Hưng đã nhìn thấy những giá trị tiềm ẩn mà tôi, với con mắt của một người mẹ đầy định kiến, không thể nào nhìn thấy được. Tôi cảm thấy một sự ngưỡng mộ sâu sắc dành cho Lam, một cô gái mạnh mẽ, bản lĩnh, và đầy nghị lực. Tôi đã học được một bài học quý giá về sự khiêm tốn, về việc không nên đánh giá con người qua vẻ bề ngoài.
Sau buổi dạm ngõ, tôi trở về Hà Nội, lòng tôi nhẹ nhõm hơn rất nhiều. Tôi không còn cảm thấy tự mãn, không còn cảm thấy mình cao hơn người khác. Tôi đã thay đổi cách nhìn nhận về cuộc sống, về con người. Tôi kể lại toàn bộ câu chuyện cho chồng tôi và những người thân khác. Họ cũng ngỡ ngàng, và rồi họ cũng nhận ra sai lầm của mình. Gia đình tôi đã thay đổi, từ một gia đình đầy định kiến, giờ đây đã trở nên cởi mở và bao dung hơn.
Đám cưới của Hưng và Lam diễn ra trong không khí ấm cúng và tràn ngập niềm vui. Tôi, người mẹ từng phản đối kịch liệt, giờ đây lại là người vui mừng nhất. Tôi đích thân chuẩn bị mọi thứ, và đón Lam về nhà với tất cả sự yêu thương và trân trọng. Lam không chỉ là con dâu của tôi, mà còn là một người con gái mà tôi vô cùng yêu quý và ngưỡng mộ. Cô ấy đã mang đến cho gia đình tôi một làn gió mới, một sự tươi trẻ, và một bài học quý giá về giá trị thực sự của con người.
Thời gian trôi đi, Lam chứng minh cho tôi thấy rằng Hưng đã đúng. Cô ấy không chỉ giỏi giang trong công việc mà còn là một người vợ, người con dâu tuyệt vời. Cô ấy chăm sóc gia đình chu đáo, và luôn biết cách dung hòa mọi mối quan hệ. Trang trại của cô ấy ngày càng phát triển, không chỉ xuất khẩu sữa mà còn mở rộng sang nhiều lĩnh vực khác. Lam trở thành một doanh nhân thành đạt, được nhiều người kính trọng. Tôi, người mẹ chồng, giờ đây luôn tự hào khi nhắc đến con dâu mình.
Tôi thường kể câu chuyện của mình cho những người bạn, những người đồng trang lứa. Tôi muốn chia sẻ bài học mà tôi đã học được: "Không phải cứ phố cổ mới là nền tảng, và không phải cứ chăn bò là không biết làm chủ cuộc đời." Giá trị của một con người không nằm ở xuất thân, không nằm ở vẻ bề ngoài hay gia cảnh, mà nằm ở ý chí, nghị lực và khả năng làm chủ cuộc đời của mỗi người. Tôi đã sai, và tôi biết ơn Lam vì đã dạy cho tôi một bài học quý giá. Tôi đã tìm thấy hạnh phúc trong sự thay đổi của chính mình, trong sự chấp nhận và yêu thương chân thành.
Mỗi khi nhìn Hưng và Lam, nhìn cuộc sống hạnh phúc của chúng, lòng tôi lại dâng lên một sự bình yên. Tôi biết rằng, tôi đã không chỉ tìm thấy một người con dâu, mà tôi đã tìm thấy một người con gái thực sự, một người đã giúp tôi nhận ra giá trị thật của cuộc sống, và mở rộng trái tim mình để đón nhận những điều tốt đẹp nhất.