Gia đình ông Tùng, một gia đình truyền thống ở làng quê Nghệ An, đang chìm trong không khí tang lễ nặng nề. Trời âm u, gió lùa qua mái ngói cũ, khiến từng tấm vải trắng treo dọc hiên nhà cũng lay động như những linh hồn chưa yên. Ông Tùng, người đàn ông trụ cột, ra đi đột ngột sau một cơn đột quỵ. Trong căn nhà cấp bốn, tiếng tụng kinh rì rầm hoà với tiếng nấc nghẹn của người thân.
Bà Tùng ngồi bất động bên quan tài, tay cầm chuỗi hạt đã sờn, đôi mắt đẫm lệ không còn nhìn rõ nữa. Tấm khăn tang trên đầu run nhẹ theo từng nhịp thở gấp gáp. Hai người con dâu lớn, chị Hoa và chị Lan, tất bật lo lễ lạt, tiếp khách đến viếng. Dù mệt mỏi nhưng họ vẫn cố tỏ ra điềm đạm trước mặt mọi người.
Chỉ còn thiếu Linh – con dâu út – người vẫn chưa về. Cô sống ở Hà Nội, là trưởng phòng tại một công ty bất động sản lớn. Nổi tiếng sắc sảo và lạnh lùng, Linh từng nhiều lần bị gia đình chồng chê là xa cách, không có tình. Ngay cả khi ông Tùng bệnh nặng, cô cũng chỉ gọi điện hỏi thăm đôi lời.
Hùng, chồng cô, đã về quê từ hôm trước, giúp lo hậu sự. Khi mọi người hỏi về Linh, anh chỉ lắc đầu, bảo rằng vợ bận họp, có lẽ không kịp về. Sự im lặng ấy khiến mọi người càng thêm khó chịu.
Buổi lễ nhập quan bắt đầu. Trong tiếng tụng kinh và mùi nhang khói nồng nặc, tiếng xe ô tô dừng trước ngõ làm mọi người giật mình. Mấy người đàn ông trong xóm tò mò ngó ra.
Linh bước xuống xe. Trên người là chiếc váy đỏ rực, dài chấm gối, gót giày cao chạm đất vang lên từng tiếng cộp cộp giữa không gian tang lễ trắng xoá. Mọi người sững sờ, ánh mắt dán chặt vào cô như thể cô là người từ một thế giới khác bước vào.
Bà Tùng cau mày, hơi rướn người như muốn đứng dậy. Chị Hoa ghé tai chị Lan thì thầm, giọng đầy chỉ trích: "Đám tang mà mặc váy đỏ. Con này không biết điều thật." Không khí xung quanh như đặc quánh.
Hùng vội vàng chạy ra đón vợ, kéo cô vào một góc kín đáo. "Em làm cái gì vậy? Sao lại mặc như thế? Không có áo tang à?" Anh cố giữ giọng nhỏ nhẹ nhưng ánh mắt đầy lo lắng.
Linh nhìn anh, giọng vẫn lạnh như thường ngày: "Em vội từ công ty về, không kịp thay. Em chỉ muốn kịp thắp cho bố nén nhang." Nói rồi cô lách qua, bước vào trong.
Không khí bên trong càng nặng nề. Từng cái liếc mắt, từng ánh nhìn đầy ác cảm dán vào Linh. Nhưng cô không bận tâm. Cô cẩn thận rút ba nén hương, châm lửa, rồi quỳ xuống trước quan tài. Đôi mắt đỏ hoe, nhưng vẻ mặt vẫn bình tĩnh.
Lúc cô cắm nén hương vào bát, điện thoại Hùng vang lên. Anh nghe máy, rồi mặt tái mét. Tiếng anh lạc đi: "Mẹ... anh cả bị tai nạn, đang cấp cứu ở bệnh viện tỉnh!"
Bà Tùng gào lên, đổ người về phía trước, cả thân thể run rẩy như sắp đổ sụp. Chị Hoa ôm chặt lấy mẹ chồng, trong khi chị Lan vội chạy đi lấy xe. Cả nhà rối loạn.
Linh đứng dậy, giọng bình tĩnh đến lạ: "Anh Hùng, đưa mẹ và chị Hoa đi ngay. Em ở lại lo tang lễ cho bố. Chị Lan, chị gọi thêm người nhà đến phụ. Em sẽ lo được."
Họ nhìn cô. Có người định phản đối, nhưng ánh mắt cô kiên định. Không ai nói gì thêm. Hùng dắt mẹ và chị Hoa lên xe, rời khỏi trong vội vã.
Linh tháo giày, buộc tóc lên cao, rồi bắt đầu phân công công việc. Cô gọi thêm hàng xóm đến phụ, hỏi từng công đoạn, từng lễ nghi. Dù mặc váy đỏ, cô làm mọi việc như một người trong nhà. Không ai còn cười cợt nữa.
Trời tối dần. Tin báo về: anh cả qua cơn nguy kịch, nhưng vẫn phải nằm lại theo dõi. Mọi người thở phào nhẹ nhõm. Làng xóm bắt đầu nhìn Linh bằng ánh mắt khác.
Khi đám khách cuối cùng đã ra về, Linh ngồi lại một mình trước bàn thờ. Đèn dầu lập lòe, bóng cô in trên vách tường, kéo dài và lặng lẽ.
Hùng trở về, bước vào nhà nhẹ nhàng như sợ phá vỡ không khí trầm lắng. Anh ngạc nhiên khi thấy Linh vẫn ngồi đó, chưa thay váy. "Em ổn chứ? Sao em vẫn chưa thay đồ?"
Linh lặng lẽ rút từ túi xách ra một chiếc khăn tang. Cô chậm rãi buộc lên đầu, rồi khẽ nói: "Hôm nay, em đang họp với đối tác thì nhận được tin bố mất. Em vội quá, không kịp thay đồ. Em chỉ muốn về thật nhanh để thắp cho bố nén nhang."
Cô cúi đầu, đôi tay siết chặt nhau trên đùi. "Bộ váy này... là món quà bố tặng em năm ngoái, lúc em về quê. Bố bảo em mặc màu đỏ cho tươi, bố nói thấy em mặc màu sáng bố vui. Em mặc nó... vì muốn bố thấy em vẫn mạnh mẽ, như bố từng mong."
Hùng lặng người. Anh chưa từng nghe vợ nói nhiều như thế. Anh không ngờ đằng sau vẻ ngoài lạnh lùng kia lại là một trái tim biết ơn và đau đáu đến vậy.
Anh bước tới, nhẹ nhàng ôm lấy cô. Lần đầu tiên, anh cảm thấy mình thực sự hiểu người vợ này. Không cần nói thêm lời nào, sự lặng im giữa họ đã nói hết tất cả.
Đêm đó, Linh không ngủ. Cô ngồi cùng bà Tùng, châm nhang, sắp lễ, viết danh sách khách viếng. Đôi mắt cô không rời khỏi bàn thờ, và ánh nến cứ cháy mãi đến khuya.
Sáng hôm sau, khi mọi người thức dậy, Linh đã thay đồ tang. Áo dài trắng, khăn buộc chỉnh tề. Những người từng nghi ngờ giờ lặng lẽ nhìn cô bằng ánh mắt khác.
Chị Lan ghé tai chị Hoa, nói nhỏ: "Hôm qua em trách nhầm nó rồi... Nó thương bố thật, chỉ là không giống mình."
Lễ an táng diễn ra trong không khí trang nghiêm. Linh không khóc, nhưng ánh mắt cô ươn ướt, lặng lẽ tiễn đưa người cha chồng mà cô từng không thể gọi là thân thiết.
Cuối buổi, bà Tùng nắm lấy tay Linh. Bàn tay già nua run rẩy, nhưng ấm áp lạ thường. "Mẹ xin lỗi vì từng nghĩ sai về con... Con là đứa con gái mạnh mẽ, tình cảm, chỉ là mẹ không nhìn ra."
Linh cúi đầu, nghẹn ngào đáp: "Mẹ, con xin lỗi vì đã không thể hiện sớm hơn."
Chiếc váy đỏ năm ấy, từ biểu tượng của sự lạc lõng, giờ đã trở thành hình ảnh của lòng hiếu thảo thầm lặng. Ai cũng hiểu rằng, tình yêu thương không nhất thiết phải ồn ào – có khi chỉ là sự lặng lẽ trở về, đúng lúc, đúng nơi, để tiễn biệt một người thân yêu bằng cả tấm lòng.