Ở một thị trấn nhỏ ven sông, bà Hiền sống lặng lẽ trong căn nhà cấp bốn cũ kỹ, bốn bề tường loang lổ, mái tôn gỉ sét mỗi khi mưa lại rên rỉ như tiếng thở dài của thời gian. Ở tuổi sáu mươi, dáng bà nhỏ thó, lưng còng vì căn bệnh kinh niên, thế nhưng mỗi sáng vẫn đều đặn thức dậy từ lúc tinh mơ, đẩy xe rau ra góc chợ quen thuộc. Cuộc sống của bà xoay quanh vài mớ rau xanh, ít tiền lẻ đủ trả điện nước và thỉnh thoảng mua vài viên thuốc giảm đau. Nhưng bà chưa bao giờ than vãn, vẫn luôn cười hiền, miệng hay bảo với mấy người trong xóm: "Chút rau, chút lộc, chia cho người khó hơn mình."
Một chiều mưa tháng Mười, mưa như trút nước, lạnh và xám xịt, bà Hiền trên đường về nhà, áo mưa rách vai, xe rau ướt sũng. Qua mái hiên siêu thị đã đóng cửa, bà thấy năm đứa trẻ co ro như những chú chim non rụt vào nhau. Đứa lớn nhất, gầy nhom, ôm chặt lấy bốn đứa nhỏ hơn, mắt dõi theo người đi đường với ánh nhìn vô vọng. Bà dừng lại, tim bà chợt nhói lên như có ai vừa xiết chặt. Bà không hỏi nhiều, chỉ lặng lẽ dắt chúng về nhà, nấu nồi cháo gừng nghi ngút khói. Mùi cháo lan ra, ấm hơn cả căn nhà cũ nát.
Bà quyết định giữ lũ nhỏ lại, dù lòng cũng hoang mang. Bà đâu giàu có gì, nhưng nhìn ánh mắt của tụi nhỏ, cái đói, cái lạnh, và hơn hết là sự cô đơn quá quen thuộc với bà, bà không nỡ quay lưng. Tin lan nhanh. Cả thị trấn rộ lên lời bàn ra tán vào. Người mỉa mai: "Bà Hiền khùng rồi! Nghèo còn bày đặt làm việc nghĩa." Kẻ độc miệng hơn lại bảo bà nuôi để xin tiền từ thiện. Có người chụp ảnh bà đẩy xe rau, tụi nhỏ lẽo đẽo phía sau, đăng lên mạng với dòng chữ: "Màn kịch thương hại? Hay là lừa gạt khéo léo?"
Bà Hiền im lặng. Bà không có thời gian để đôi co, bà còn phải lo cơm nước, dạy tụi nhỏ tắm rửa, gấp quần áo. Bà đặt tên cho chúng: Long, Hùng, Nam, Phong và Tí. Bà gọi tên từng đứa như thể đã sinh ra chúng, giọng run run nhưng ánh mắt đầy kiên định. Long ít nói, ánh nhìn già dặn, nhanh chóng trở thành tay phải đắc lực của bà. Hùng và Nam lanh lẹ, biết lo việc nhà, bảo ban Tí học bảng chữ cái. Phong thì hay cười, chạy loanh quanh nhặt rau, bưng nước.
Cuộc sống trở nên chật vật. Tiền lời từ sạp rau không đủ nuôi sáu miệng ăn. Bà Hiền xin làm đêm ở bãi rác, phân loại nhựa, tay chai sạn, lưng đau quằn quại mỗi sớm. Có ngày, bà nhịn bữa tối, giấu nỗi đói bằng câu nói nhẹ tênh: "Bà ăn rồi, mấy đứa cứ ăn đi, cơm nguội bà không quen."
Tiếng xì xào vẫn chưa dứt. Có người lén bỏ đồ ăn trước cổng, người khác lại lườm nguýt mỗi khi thấy bà cùng tụi nhỏ. Bà không trách ai, chỉ cúi đầu cảm ơn. Trong lòng bà, lũ nhỏ là tia sáng le lói mà cuộc đời đã ban tặng. Bà không giàu tiền bạc, nhưng bà có tình thương và lòng kiên trì.
Bà dạy lũ nhỏ từng chút một: cách chào người lớn, cách nhặt rác bỏ đúng chỗ, cách sống tử tế. "Không có tiền thì phải có danh dự. Không ai thương mình bằng mình thương nhau," bà thường nói. Lũ nhỏ ghi nhớ từng lời. Long học giỏi nhất, luôn đứng đầu lớp. Hùng xin theo học nghề sửa xe. Nam nấu ăn ngon từ nhỏ, hay thử nấu món mới cho cả nhà. Phong đam mê vẽ, hay vẽ chân dung bà. Còn Tí, bé nhất, mỗi khi được điểm mười lại chạy về khoe bà, cười toe toét.
Thời gian như bóng câu qua cửa sổ. Mười tám năm trôi qua trong những buổi chợ sớm, những bữa cơm chan nước mắm, những mùa mưa dột mái. Lũ nhỏ nay đã thành người lớn. Long, kỹ sư xây dựng, dáng cao gầy, về thăm mẹ mỗi tháng. Hùng có tiệm sửa xe nhỏ, Nam là đầu bếp giỏi ở thành phố. Phong thành nhà thiết kế đồ họa, tự do nhưng vẫn đều đặn gửi tiền về. Tí đang học Y, là niềm tự hào lớn nhất của bà.
Một ngày cuối năm, cả năm anh em trở về. Họ cùng nhau sửa sang lại căn nhà. Tường được sơn mới, mái tôn thay bằng ngói đỏ, sau vườn trồng rau xanh mướt. Ngày khánh thành nhà, Long tổ chức buổi lễ ở nhà văn hóa thị trấn, mời mọi người đến dự. Anh đứng giữa sân khấu, tay run run, kể lại câu chuyện mười tám năm trước. Giọng anh nghẹn lại khi nói đến những đêm mưa, bà nhịn đói, từng lời dạy của bà về lòng tự trọng.
"Mẹ không sinh ra chúng con, nhưng đã sinh ra cuộc đời chúng con," Long nói, nước mắt rơi lặng lẽ. Cả năm anh em quỳ xuống trước bà, cảm ơn bằng cả trái tim. Bà Hiền cũng khóc, lần đầu tiên khóc vì hạnh phúc sau bao năm chỉ biết nén nước mắt trong lòng.
Dân thị trấn lặng người. Có người cúi đầu xin lỗi bà. Có người từng buông lời cay nghiệt, nay lặng lẽ bắt tay cảm ơn. Câu chuyện về bà được viết lại, lan truyền trên khắp mạng xã hội. Bức ảnh năm chàng trai quỳ trước người mẹ nuôi trở thành biểu tượng của tình người.
Giờ đây, ở tuổi gần tám mươi, bà Hiền vẫn sống trong ngôi nhà đầy ắp tiếng cười. Mỗi cuối tuần, các con lại thay nhau về thăm, mang quà, kể chuyện cháu chắt. Lũ cháu ríu rít gọi bà cố, chạy vòng quanh vườn rau. Bà hay ngồi ở hiên nhà, tay lật từng tấm ảnh cũ, miệng mỉm cười. Ánh nắng cuối chiều rọi vào mặt bà, hằn lên nếp nhăn nhưng toát lên vẻ mãn nguyện.
“Kiếp này sống vậy là đáng,” bà lẩm bẩm, như nói với chính mình. Bà không cần thế giới công nhận, nhưng lại được thế giới yêu mến. Tình yêu thương giản dị mà bền bỉ của bà đã gieo hạt cho năm mảnh đời, và giờ đây, những hạt giống ấy đơm hoa kết trái.
Điều kỳ diệu không nằm ở sự giàu có hay danh tiếng, mà nằm ở chính lòng tốt không cần lý do, sự hy sinh không cần đáp lại. Bà Hiền đã dạy cả một thị trấn cách nhìn nhận lại sự tử tế, và rằng đôi khi, chỉ một người cũng đủ để thay đổi cả thế giới quanh mình.
