Tôi là con trai cả trong một gia đình có ba anh em. Năm nay tôi đã 55 tuổi, mái tóc lấm tấm bạc, ánh mắt chẳng còn sáng như thời trẻ. Cuộc sống đưa đẩy tôi xa quê từ khi mới hơn hai mươi, rồi lập nghiệp, lấy vợ, sinh con ở một thành phố cách quê nhà hàng trăm cây số. Những chuyến về thăm quê ngày càng thưa thớt, dẫu lòng tôi lúc nào cũng đau đáu nhớ cha mẹ.
Suốt bao năm qua, tôi luôn cố gắng làm tròn bổn phận của người con. Tôi gửi tiền về hàng tháng cho cha mẹ, đủ để họ không phải lo toan cơm áo. Nhưng tôi biết, những đồng tiền ấy chẳng thể nào bù đắp cho sự thiếu vắng của một người con trai trong những năm cuối đời của đấng sinh thành. Tôi không ở bên khi cha tôi bắt đầu hay quên, không có mặt khi mẹ tôi ngã quỵ trong phòng bếp một buổi sáng mùa đông.
Người gần gũi cha mẹ nhất chính là em gái út của tôi. Nó sống ngay cạnh nhà cha mẹ, mỗi sáng đều ghé sang, nấu cháo cho mẹ, pha trà cho cha, giặt giũ, dọn dẹp, thậm chí là thức trắng đêm khi cha lên cơn sốt. Từ ngày mẹ mất, nó càng bám lấy cha nhiều hơn, như thể muốn lấp đầy khoảng trống trong ngôi nhà vốn đã quá đỗi trống vắng.
Tôi nhớ mãi lần cuối cùng được nói chuyện với cha, khi ông còn tỉnh táo. Giọng ông yếu ớt nhưng vẫn đầy cương nghị: "Con là anh cả, phải giữ lấy nếp nhà." Tôi lặng người. Căn nhà ấy không chỉ là gạch vữa, mà là cả một miền ký ức, là nơi tuổi thơ chúng tôi đuổi bắt nhau dưới tán khế, nơi mẹ ngồi quạt cơm trưa, nơi cha kể những câu chuyện cổ tích mà giờ tôi chẳng còn nhớ trọn.
Khi cha mất, một mình tôi từ thành phố về chịu tang. Căn nhà lạnh tanh, chỉ còn tiếng quạt trần quay đều như than thở. Em gái ôm tôi khóc nức nở, đôi mắt đỏ hoe vì nhiều đêm không ngủ. Trong căn phòng cũ, tôi tìm thấy bản di chúc cha để lại – một tờ giấy mỏng, viết tay run rẩy. Cha chia cho tôi 200m², gồm cả căn nhà thờ họ. Hai em mỗi người 100m². Không một lời phân trần hay lý do.
Ban đầu, tôi thấy nhẹ lòng. Có lẽ vì tôi là con cả, là người nối dõi, giữ hương khói. Nhưng rồi khi đêm xuống, ngồi bên bàn thờ cha, tôi cảm thấy một nỗi xấu hổ trào dâng. Tôi chưa từng tắm cho cha một lần sau tuổi già, chưa từng nấu cho mẹ một bữa cơm sau khi bà bệnh. Tôi chỉ biết gửi tiền, và nghĩ rằng như thế là đủ.
Em trai tôi, từ lâu đã rời quê đi làm xa, giờ đang sống ở nước ngoài. Nó chỉ kịp về trong tang lễ, rồi lại tất tả đi. Em gái vẫn ở đây, lo hương khói, sắp xếp mọi việc chu đáo, lặng lẽ như một cái bóng. Nhìn nó ngồi nhặt rau dưới hiên nhà, tôi thấy lòng mình nặng trĩu.
Tôi ngồi cả đêm suy nghĩ. Căn nhà ấy tôi sẽ giữ, không chỉ vì lời cha dặn, mà vì tôi cần một nơi để trở về. Nhưng phần đất còn lại, tôi không muốn giữ cho riêng mình. Tôi gọi em gái lại, ngập ngừng nói: "Anh muốn nhường cho em 100m² đất, như một lời cảm ơn."
Nó sững người nhìn tôi, rồi bật khóc. "Anh nói gì vậy? Đó là phần của anh mà. Em không cần đâu..."
Tôi đặt tay lên vai nó, nhẹ nhàng: "Không phải ai cũng có thể ở bên cha mẹ đến ngày cuối cùng. Em đã làm điều mà anh không làm được. Anh muốn bù đắp."
Tôi không ngờ lời nói của mình khiến cả họ hàng xôn xao. Nhiều người bàn tán: có phải tôi đang hối lỗi? Có người lại nghi ngờ: phải chăng tôi đang toan tính gì đó? Nhưng tôi không để tâm. Vì tôi biết, lần đầu tiên sau bao năm, tôi làm điều đúng đắn.
Thời gian trôi qua, tôi về quê thường xuyên hơn. Căn nhà cũ được sửa sang lại, gọn gàng, sáng sủa. Em gái tôi vẫn chăm sóc bàn thờ cha mẹ, nhưng lần này có tôi cùng chia sẻ. Những bữa cơm gia đình lại đầy ắp tiếng cười, dẫu thiếu cha mẹ, nhưng ấm áp tình thân.
Có lần, em gái đưa tôi xem bức thư tay của mẹ trước khi mất. Trong thư, mẹ viết: "Nếu có kiếp sau, mẹ chỉ mong các con yêu thương nhau, đừng vì tài sản mà xa cách." Tôi cầm lá thư, nước mắt rơi ướt đẫm. Hóa ra, thứ mẹ lo nhất trước khi ra đi không phải là tiền, mà là tình.
Đến giờ, mỗi lần nhìn lại quyết định ngày ấy, tôi chưa từng hối hận. Mảnh đất kia giờ là nơi em gái tôi mở một quán nhỏ, sống bình dị mà đủ đầy. Tôi có một chốn để về, một căn nhà ấm cúng để nhớ lại tuổi thơ, và một người em gái – người đã thay tôi làm tròn đạo hiếu.
Tôi kể lại câu chuyện này, không phải để được khen là cao thượng, mà để nhắc nhở chính mình – và có thể là những người con xa quê khác. Rằng, tiền bạc có thể gửi về, nhưng yêu thương thì phải hiện diện. Đạo hiếu không đo bằng đất, mà đo bằng lòng.
Và tôi tin, ở nơi xa, cha mẹ đang mỉm cười.