Chiều hôm ấy, thành phố mịt mù trong cơn mưa rả rích, từng giọt nước như gột rửa đi sự nhộn nhạo của cuộc sống. Ông lão bán vé số rảo bước trên vỉa hè loang lổ ánh đèn, đôi chân mỏi mòn lướt qua từng ô gạch lạnh buốt. Chiếc áo mưa mỏng dính sát người, không đủ che đi sự run rẩy của tuổi già và cái lạnh cuối thu.
Gió lốc bất chợt thổi tung xấp vé số trên tay ông. Những tờ giấy mỏng manh bay loạn giữa dòng người vô tâm. Ông lão cuống cuồng cúi xuống, bàn tay run lẩy bẩy nhặt từng tờ, như cố giữ lấy chút hy vọng ít ỏi còn sót lại.
Người ta đi ngang qua, vội vàng tránh né, chẳng ai dừng lại giúp. Nhưng rồi từ đâu đó, một bóng dáng nhỏ bé xuất hiện. Cậu bé mặc chiếc áo sờn rách, tay cầm bịch ni lông đựng ve chai, lặng lẽ cúi xuống, nhặt từng tờ vé số mà không nói một lời.
Ánh mắt cậu sáng rực, không hề oán than, không hề cầu xin. Đôi bàn tay nhỏ, ướt lạnh nhưng nâng niu từng tờ vé như thể đó là món đồ quý giá. Ông lão ngẩng lên nhìn cậu, xúc động nghẹn ngào, môi mấp máy nhưng không biết nói gì.
Sau khi gom lại đủ xấp vé, ông lão run run mở túi vải, lấy ra một quyển sách cũ, bìa đã mòn, giấy ố vàng. “Ông không có gì để cảm ơn, nhưng quyển sách này… biết đâu cháu sẽ cần.” Ông đưa nó cho cậu bé, ánh mắt đầy trìu mến.
Cậu bé đón lấy quyển sách như nhận một báu vật. Cậu không hiểu vì sao ông lại tặng mình sách, nhưng có điều gì đó ấm áp len lỏi trong tim. Cậu cúi đầu cảm ơn, rồi lặng lẽ rời đi, ôm quyển sách sát ngực như sợ nó biến mất.
Nhiều năm trôi qua, cậu bé nghèo năm xưa đã trở thành một người đàn ông chững chạc. Tên anh được nhắc đến trong nhiều hội thảo giáo dục, bởi những phương pháp dạy học mới mẻ và lòng yêu thương học trò.
Trong ngăn bàn làm việc, vẫn còn quyển sách cũ ngày ấy. Bên trong có một dòng chữ nguệch ngoạc: "Hãy cho đi, ngay cả khi bạn chẳng có gì." Mỗi khi mệt mỏi hay muốn bỏ cuộc, anh lại mở ra đọc, và thấy như nghe được giọng ông lão vang vọng trong tim.
Một lần, trong buổi phỏng vấn truyền hình, anh kể về người đàn ông năm xưa – người không tên, không địa chỉ, chỉ có ánh mắt buồn và tấm lòng rộng lớn. Khán giả xúc động, có người rơi nước mắt, nhưng không ai biết ông là ai.
Một ngày, anh quyết định quay lại con phố cũ. Những tòa nhà cao tầng giờ đã mọc lên, quán nước ngày xưa không còn nữa. Anh hỏi những người bán hàng xung quanh, nhưng không ai nhớ về một ông già bán vé số năm xưa.
Cuối cùng, một bà cụ gánh hàng rong nhớ mang máng. “À… cái ông gầy gầy hay ngồi ở gốc cây số 5? Ông mất rồi… chắc cũng mấy năm nay…” – bà nói, mắt nhìn xa xăm.
Anh lặng người. Cảm giác hụt hẫng tràn đến. Không khóc, chỉ đứng thật lâu ở gốc cây đã mục, nơi từng là điểm dừng chân của một người đàn ông nghèo mà vĩ đại.
Đêm hôm ấy, anh về thắp một nén nhang, đặt quyển sách lên bàn thờ nhỏ. "Ông ơi… con đã học được nhiều từ ông, và giờ con muốn dạy lại điều đó cho người khác."
Anh dốc hết số tiền tích cóp, cộng với sự ủng hộ của bạn bè và học trò, mở một lớp học miễn phí cho trẻ em nghèo. Không bảng hiệu, không truyền thông, chỉ là căn phòng nhỏ nhưng đầy ắp tiếng đọc bài rôm rả và những đôi mắt sáng ngời.
Bọn trẻ đến từ những xóm lao động, lấm lem, nghịch ngợm nhưng đầy khát khao học hỏi. Anh dạy chúng không chỉ chữ, mà còn cách làm người – điều mà ngày xưa ông lão kia đã truyền lại cho anh qua một quyển sách.
Một cậu bé trong lớp từng hỏi: “Thầy ơi, sao thầy lại muốn dạy tụi con miễn phí vậy?” Anh mỉm cười, đáp: “Vì thầy từng được một người giúp, bằng cả tấm lòng. Và thầy chỉ đang trả lại điều ấy mà thôi.”
Nhiều năm sau, lớp học ấy đã trở thành một ngôi trường thực sự. Không phải là trường lớn, nhưng là nơi chắp cánh cho những đứa trẻ không có cơ hội. Trong phòng hiệu trưởng, nơi trang trọng nhất, là khung ảnh đen trắng chụp lại góc phố cũ và dòng chữ: “Cảm ơn người đã bắt đầu.”
Vào mỗi dịp khai giảng, anh đều đặt một bó hoa trắng dưới bức ảnh ấy. Không ai biết ông cụ là ai, nhưng trong lòng mỗi đứa trẻ, ông như một biểu tượng thầm lặng của lòng tốt và hy vọng.
Một lần, truyền thông đến đưa tin về ngôi trường đặc biệt. Khi được hỏi về động lực bắt đầu, anh kể lại câu chuyện cũ. Phóng viên sững sờ. Không phải vì câu chuyện quá ly kỳ, mà vì giữa một xã hội vội vã, một hành động nhỏ lại có thể tạo nên điều kỳ diệu đến vậy.
Có một học trò nhỏ viết vào bài văn: “Nếu một ngày, con gặp ai đó đang lạc lối, con sẽ đưa họ một quyển sách, giống như thầy đã từng được tặng.”
Và thế là, bài học ấy lại tiếp tục được truyền đi. Qua từng trang sách, từng lời giảng, từng ánh mắt học trò. Một vòng tròn tử tế, bắt đầu từ một buổi chiều mưa, và chưa bao giờ kết thúc.