Sáng sớm. Mùa đông hun hút. Phố nhỏ đẫm trong làn sương bạc, những vệt ánh sáng đầu ngày hắt xuống những mái nhà ngói cũ kỹ. Không khí lạnh len lỏi qua từng khe áo, từng bước chân người hối hả. Mùi quế nồng nàn, mùi hành nướng thơm lựng quyện cùng hơi nước bốc lên nghi ngút từ quán phở "Tư Ngon" khiến lòng ai cũng ấm lại.
Quán nằm ngay góc chợ, nơi người qua kẻ lại đông đúc. Tiếng gọi món, tiếng thìa muỗng va nhau chan chát, tiếng nói cười râm ran như thể mùa đông cũng bị cuốn trôi trong hơi ấm của nồi nước lèo đậm đà. Trong khung cảnh ấy, một dáng người nhỏ thó đứng nép mình nơi góc tường cũ kỹ, mắt dán chặt vào những tô phở đang bốc khói.
Cậu bé. Mái tóc bết lại vì bụi, gương mặt gầy guộc, đôi môi tái nhợt vì lạnh và đói. Từng hơi thở như muốn tan vào không khí. Trong đôi mắt đen thẳm là cơn thèm khát bị nén lại, cùng chút tự ti vụng về. Cậu chần chừ rất lâu, chân không dám bước, tay nắm chặt tà áo rách. Rồi, như gom hết can đảm, cậu tiến đến gần quầy:
– "Chú ơi… cho con xin một bát phở… Con đói quá..."
Câu nói như chặn ngang không gian. Một khoảng lặng phủ xuống toàn quán. Những chiếc đũa ngừng giữa không trung. Có người nhíu mày, người khác cúi xuống giả vờ không nghe thấy. Nhưng ánh mắt tất cả đều hướng về cậu bé gầy gò ấy.
Ông Tư – chủ quán – dừng tay, ánh mắt đảo qua cậu. Ông có dáng người to, da ngăm, giọng khàn khàn đặc trưng của người quanh năm đứng bếp. Không biểu cảm, ông nói lớn, giọng khô khốc:
– "Ở đây không có đồ thừa. Muốn ăn, phải trả tiền."
Cả quán xôn xao. Một người đàn ông trung niên buông đũa, lắc đầu: "Thằng nhỏ tội quá." Cô gái trẻ ngồi gần cửa khẽ thì thầm: "Sao chú ấy nỡ…"
Cậu bé cúi đầu, mặt đỏ lên vì xấu hổ. Đôi vai run run. Đã quen bị từ chối, nhưng mỗi lần vẫn đau như cũ. Cậu lặng lẽ quay đi, từng bước như muốn tan vào nền đất.
Bất ngờ, ông Tư bỏ quầy, tiến lại gần. Những bước chân nặng nề vang lên đều đều. Cậu bé sững lại. Bóng ông phủ lên dáng nhỏ bé kia. Ông khoanh tay, giọng không còn gắt nhưng vẫn nghiêm:
– "Tao thấy mày quanh đây nhiều lần. Có tay chân, sao không chịu làm?"
Cậu cắn môi:
– "Con… không ai nhận con… ai cũng đuổi…"
Gương mặt ông Tư giãn ra, giọng hạ xuống, có chút trầm ấm:
– "Muốn làm không? Vô phụ tao dọn bàn, lau chén. Tao trả tiền, mỗi ngày cho ăn một tô phở. Làm ăn đàng hoàng, không xin ai hết. Làm được không?"
Cậu bé ngẩng lên. Đôi mắt đẫm nước long lanh như sắp tràn. Một thoáng lưỡng lự, rồi cậu gật đầu liên tục:
– "Dạ! Con làm! Con làm được!"
Tiếng "dạ" vang lên rụt rè nhưng đầy hi vọng. Không gian như dịu lại. Một người khách bật cười, người khác khẽ lau mắt. Cô gái trẻ nhìn ông Tư với ánh mắt khác lạ:
– "Ổng khéo thiệt… giúp mà không làm nhục thằng nhỏ…"
Ông Tư quay lại quầy:
– "Dọn xong mười phút nữa là có phở ăn. Phở tái, thêm giá, hành trụng. Không sạch thì khỏi ăn."
Tiếng cười bật lên khắp quán. Cậu bé – tên là Lộc – lí nhí "Dạ" lần nữa, rồi cầm khăn chạy đi. Dáng người nhỏ thó bỗng tràn đầy sức sống. Những chiếc bàn dơ dần sạch bóng. Lộc làm chăm chỉ như thể sợ cơ hội này vụt mất.
Ngày tháng trôi. Lộc gắn bó với quán như một phần quen thuộc. Mỗi sáng, cậu lau bàn, bưng bê, dọn dẹp. Đôi tay non nớt chai sạn dần, nụ cười ngày một tươi hơn. Khách quen dần biết tên cậu, gọi đùa là "nhân viên nhỏ nhất quán Tư Ngon".
Một sáng nọ, có người đàn ông lạ mặt, vest sẫm, đi giày bóng loáng, đến quán. Ông ngồi im, quan sát thật lâu. Khi Lộc bưng phở ra, ông chợt hỏi:
– "Tên cháu là gì?"
Lộc ngạc nhiên:
– "Dạ… Lộc ạ."
– "Mấy tuổi rồi?"
– "Dạ… mười hai."
Người đàn ông gật đầu, rồi rút ví ra. Nhưng thay vì trả tiền, ông đưa ra một bức ảnh. Trong ảnh là một cặp vợ chồng và một đứa trẻ chừng ba tuổi. Đôi mắt cậu bé ấy… rất giống Lộc.
Ông Tư cũng nhìn thấy. Ông chau mày:
– "Gì đây?"
Người đàn ông nghẹn giọng:
– "Tôi là bác ruột của Lộc. Em gái tôi mất trong tai nạn. Chúng tôi tìm thằng bé suốt mấy năm trời… Cứ tưởng nó đã…"
Không khí trong quán như đặc lại. Lộc cầm bức ảnh, tay run run. Đôi mắt mở to, tim như ngừng đập. Những ký ức mờ nhạt ùa về – mái nhà nhỏ, bàn tay ấm áp, tiếng hát ru…
– "Mẹ…?"
Lộc khẽ gọi. Giọng vỡ ra như tiếng nấc. Người đàn ông ôm cậu bé vào lòng, nghẹn ngào:
– "Cháu ơi… bác xin lỗi… để cháu lang thang bao năm trời…"
Ông Tư đứng lặng. Một hồi lâu, ông mới cất tiếng:
– "Thằng nhỏ ngoan lắm. Đừng để nó thiệt thòi nữa."
Một tuần sau, quán phở thiếu đi dáng nhỏ bé ấy. Nhưng người ta vẫn nhắc Lộc, như một phần của quán, của ký ức. Mỗi sáng, ông Tư vẫn nấu nước lèo, vẫn đợi khách quen. Và thỉnh thoảng, ông mỉm cười nhìn chiếc khăn lau bàn treo gọn gàng nơi móc gỗ – kỷ vật nhỏ của một thằng bé từng bước ra từ bóng tối.
Mùa đông năm sau. Một chiếc ô tô đỗ trước quán. Từ xe bước xuống một cậu thiếu niên mặc đồng phục học sinh, dáng dong dỏng cao. Cậu chạy tới:
– "Chú Tư!"
Ông Tư quay lại, nhìn cậu một hồi, rồi cười:
– "Lộc đó hả? Lớn dữ!"
Cậu ôm ông thật chặt. Trong đôi mắt ấy – vẫn ánh lên sự biết ơn vô tận. Họ ngồi bên nhau thật lâu. Hơi khói phở vẫn bốc lên nghi ngút, mùi thơm lan tỏa, như thể chưa từng có gì đổi thay.
Và người ta lại tin rằng – lòng tốt, nếu đặt đúng chỗ, có thể thay đổi cả một cuộc đời.