Tiếng ve kêu râm ran như bản hòa tấu bất tận của mùa hè Quảng Ngãi, nơi tôi, Huấn, con trai trưởng trong gia đình, đã trải qua những năm tháng tuổi thơ êm đềm. Gia đình tôi có ba anh em trai, đều đã lập gia đình và ra ở riêng. Tôi sống ở Đà Nẵng, còn Hưng, em trai thứ, cũng đã ổn định tại một thị trấn nhỏ ven biển, nơi vợ chồng em đang gây dựng cơ nghiệp kinh doanh. Thằng út, Hải, thì lập nghiệp khá xa, tận TP.HCM, nơi nó cùng vợ chật vật với cuộc sống mưu sinh và hai đứa con nhỏ.
Bố tôi, một người đàn ông ngoài 70, vẫn khỏe mạnh và tinh thần minh mẫn đến đáng ngạc nhiên. Ông là người nguyên tắc, chuẩn mực, và đặc biệt kín tiếng. Cả đời làm cán bộ ngành xây dựng, ông nắm rõ mọi chuyện về đất đai, nhà cửa, và tài chính của gia đình. Ông là trụ cột vững chắc, là người đàn ông mà tôi và các em luôn kính trọng, pha lẫn một chút e dè bởi sự nghiêm nghị của ông. Mẹ tôi, trái lại, là người phụ nữ hiền lành, bao dung, luôn là sợi dây kết nối yêu thương trong gia đình.
.png)
Gia đình tôi có một số tài sản đáng kể mà nhiều người mơ ước: căn nhà mặt phố bố mẹ đang ở tại trung tâm thành phố Đà Nẵng, một chiếc ô tô cũ 7 chỗ tuy đã qua nhiều năm sử dụng nhưng vẫn còn tốt, và hai mảnh đất đầu tư từ lâu có giá trị lớn ở khu vực ven biển, một nơi đang phát triển mạnh mẽ về du lịch. Ba anh em tôi đều lờ mờ đoán rằng đến lúc chia tài sản sẽ có chuyện. Bởi lẽ, dù là anh em ruột thịt, ai cũng có những lo toan riêng, những mong muốn riêng, và đôi khi, tài sản lại trở thành nguồn cơn của những mâu thuẫn không đáng có. Tôi, với tư cách là anh cả, luôn mang trong mình nỗi lo lắng về điều này.
Mấy tháng trước, một ngày nắng nhẹ, bố tôi bất ngờ gọi cả ba anh em về nhà. Cuộc họp gia đình diễn ra trong không khí trang trọng nhưng cũng đầy sự hồi hộp. Bố ngồi giữa phòng khách, ánh mắt nhìn bao quát từng đứa con, rồi khẽ khàng nói, giọng ông vẫn điềm đạm như thường lệ: "Bố mẹ già rồi, tính trước để sau này các con khỏi va chạm. Chia tài sản khi còn sống, như vậy sẽ không ai phải tị nạnh, tranh giành khi bố mẹ không còn nữa." Cả ba anh em đều thấp thỏm, không biết bố sẽ chia chác ra sao. Trong thâm tâm, mỗi người đều có những dự định riêng cho phần tài sản của mình, và cả những lo lắng về sự công bằng.
Cứ tưởng bố sẽ đọc một bản di chúc khô khan, hay kê khai từng món tài sản và phân chia ngay lập tức, nhưng ông lại làm một việc khác, một việc khiến cả ba anh em đều bất ngờ. Ông đưa cho mỗi người một chiếc phong bì màu trắng, chỉ ghi tên người nhận bên ngoài, bên trong không tiền, không sổ đỏ, mà là một lá thư tay. Nét chữ của bố tôi, dù đã có tuổi, vẫn ngay ngắn và mạnh mẽ. Bố dặn dò, ánh mắt ông nhìn thẳng vào từng đứa con: "Mỗi đứa mang về đọc riêng. Một tuần sau quay lại đây, chúng mày nói với bố xem thấy thế nào."
Cả ba anh em cầm phong bì trên tay, trong lòng đầy những câu hỏi. Họ không hiểu bố đang muốn thử thách điều gì, hay ông có ẩn ý gì sâu xa trong những lá thư này. Sự tò mò và một chút lo lắng về tương lai cứ quẩn quanh trong tâm trí họ. Tôi, với tư cách là anh cả, cảm thấy một trách nhiệm nặng nề hơn. Tôi tự hỏi, liệu mình có thể làm gương cho các em, giữ gìn hòa khí gia đình như lời bố dặn? Nỗi lo lắng ấy len lỏi trong tôi, pha lẫn sự ngưỡng mộ với cách hành xử của bố. Ông luôn biết cách khiến người khác phải suy nghĩ.
Tối hôm đó, tôi trở về căn hộ của mình, lòng đầy bồn chồn. Tôi ngồi xuống bàn làm việc, nhẹ nhàng mở phong bì. Trong thư, bố ghi rõ ràng cách chia tài sản, từng dòng chữ như được viết bằng cả tấm lòng và sự cân nhắc kỹ lưỡng:
Căn nhà bố mẹ đang ở: Bố mẹ sẽ sống ở đây đến khi qua đời. Sau đó, nếu ba anh em đồng thuận, có thể bán đi chia đều. Nếu ai có nhu cầu ở, hai người còn lại sẽ được đền bù theo giá thị trường. Điều này thể hiện sự chu toàn của bố, đảm bảo nơi an dưỡng tuổi già cho mình và mẹ, đồng thời tạo ra một cơ chế linh hoạt cho tương lai của các con. Tôi cảm thấy nhẹ nhõm, vì ngôi nhà là kỷ niệm của cả gia đình, việc giữ lại cho bố mẹ ở là điều tất yếu.
Chiếc ô tô: Bố để lại cho con út Hải, vì nhà Hải ở xa tận TP.HCM, lại có con nhỏ hay phải đi viện, đi học. Tôi và Hưng đều ở gần, đi lại tiện bằng xe máy hoặc taxi, xe ô tô không quá cần thiết đối với chúng tôi. Sự sắp xếp này cho thấy bố tôi hiểu rõ hoàn cảnh và nhu cầu của từng đứa con, ưu tiên sự tiện lợi và an toàn cho gia đình nhỏ của Hải, đứa em mà tôi biết luôn phải chật vật nhiều nhất trong ba anh em.
Mảnh đất ở thị trấn: Bố cho Hưng, vì vợ chồng Hưng kinh doanh, cần mặt bằng, mảnh đất đó hợp để làm cửa hàng. Tôi biết Hưng đang rất cần một địa điểm kinh doanh ổn định, và mảnh đất đó thực sự là một món quà vô giá đối với nó. Bố đã quan sát rất kỹ cuộc sống của Hưng.
Mảnh đất còn lại (to hơn, ở khu tái định cư): Bố để cho con trưởng Huấn (tức là tôi), vì căn nhà tôi đang ở hiện tại quá chật chội, không đủ diện tích cho vợ chồng tôi và hai đứa con đang tuổi lớn. Tôi ngạc nhiên. Tôi nghĩ mình sẽ nhận được một phần bằng với các em, hoặc thậm chí ít hơn vì tôi là anh cả, đã có phần nào ổn định hơn. Nhưng bố lại ưu tiên nhu cầu thực tế của tôi.
Cuối thư, bố tôi viết một câu khiến tôi lặng người, câu chữ như khắc sâu vào tâm trí tôi: "Tài sản là cái hữu hình. Anh em là cái vô hình. Bố không muốn con nào có của mà mất tình." Tôi ngồi đó, ngẫm nghĩ từng lời. Bố tôi không chỉ chia tài sản, ông đang chia sẻ một triết lý sống. Ông muốn chúng tôi hiểu rằng, tình cảm anh em, sự gắn kết gia đình mới là điều quan trọng nhất, quý giá hơn bất kỳ tài sản vật chất nào. Nước mắt tôi bỗng dưng trào ra. Tôi cảm thấy sự ấm áp bao trùm lấy mình, một cảm giác được thấu hiểu, được yêu thương một cách tinh tế.
Tôi tự nhủ, mình phải làm gì đó để xứng đáng với sự kỳ vọng của bố, để giữ gìn cái "vô hình" quý giá ấy. Tôi nhớ lại những lần ba anh em tranh cãi vặt khi còn bé, những lần tị nạnh nhau về món đồ chơi. Giờ đây, khi trưởng thành, những va chạm ấy có thể lớn hơn, ảnh hưởng đến cả gia đình. Bố đã nhìn thấy trước tất cả.
Một tuần sau, cả ba anh em trở lại nhà bố mẹ. Không khí không còn căng thẳng như lần trước. Hải, con út, bước vào với vẻ mặt cảm động rõ rệt. Nó nói, giọng nghẹn ngào: "Con cảm ơn bố. Con cũng biết cái ô tô không đáng gì so với đất, nhưng thực lòng nó giúp vợ chồng con đỡ vất vả lắm, nhất là mỗi lần con nhỏ ốm đau phải vào viện ban đêm. Bố nghĩ chu đáo cho con quá." Tôi nhìn Hải, thấy rõ sự biết ơn trong mắt nó.
Hưng, đứa em trầm tính hơn, chỉ gật đầu: "Con thấy bố sắp xếp thế là chuẩn. Mảnh đất đó đúng là cái con đang cần nhất để phát triển công việc kinh doanh." Ánh mắt nó sáng lên niềm hy vọng. Tôi hiểu, mảnh đất đó không chỉ là tài sản, mà là cả một cơ hội, một tương lai cho vợ chồng Hưng.
Còn tôi, dù là con trưởng và nhận mảnh đất lớn hơn, tôi hiểu không phải vì mình là trưởng mà vì bố cân nhắc hoàn cảnh từng đứa. Tôi nhìn bố, lòng tôi tràn đầy sự kính trọng. Tôi nói với bố, giọng tôi chân thành nhất: "Bố chia thế này, con thấy thỏa đáng. Con cảm ơn bố vì bố nghĩ xa, nghĩ sâu, nghĩ đúng. Bố đã nghĩ cho tương lai của từng đứa, và quan trọng hơn, bố đã nghĩ cho tình anh em chúng con." Bố tôi khẽ gật đầu, ánh mắt ông lộ rõ sự hài lòng. Ông không nói gì, chỉ rót chén trà nóng hổi, đẩy về phía tôi.
Chuyện chia tài sản tưởng đã khép lại êm đềm, một khúc vĩ thanh cho bản giao hưởng gia đình. Ba anh em tôi cảm thấy gắn kết hơn bao giờ hết, bởi lẽ họ nhận ra sự tinh tế và tình yêu thương sâu sắc của bố. Tôi nghĩ rằng, mọi thứ đã ổn thỏa, và bố đã thành công trong việc giữ gìn "cái vô hình" mà ông quý trọng.
Tuy nhiên, cuộc đời luôn có những điều bất ngờ. Đến một buổi tối, khi tôi đang ngồi làm việc, điện thoại reo lên. Đó là mẹ. Giọng bà nhỏ nhẹ, có vẻ thận trọng, như muốn giữ một bí mật lớn: "Huấn à, bố mày viết thêm một bản khác, cất kỹ trong két sắt nhà mình. Đêm qua ông ấy nói với mẹ, bảo: 'Nếu mai này các con không sống thuận hòa, mẹ cứ lấy bản đó mà chia lại'." Tôi bàng hoàng. Một bản di chúc khác? Một phương án dự phòng cho sự bất hòa?
Tôi không thể tin vào tai mình. Bố tôi, một người luôn đi trước một bước, đã tính toán đến cả trường hợp xấu nhất, trường hợp mà các con ông không thể giữ được tình anh em. Nỗi sợ hãi và sự khâm phục đan xen trong lòng tôi. Tôi tự hỏi, bản di chúc thứ hai đó sẽ được chia như thế nào? Liệu có sự ưu ái nào khác không? Hay nó sẽ là một sự công bằng tuyệt đối, không xét đến hoàn cảnh?
Mấy ngày sau, tôi về thăm mẹ, và không thể kìm được sự tò mò. Tôi hỏi mẹ về bản di chúc thứ hai đó. Mẹ tôi thở dài, ánh mắt bà xa xăm, rồi bà kể cho tôi nghe một bí mật mà bà đã giữ kín bấy lâu nay. "Hôm qua con mới biết, trong bản 'phòng khi bất trắc' ấy, bố con chia đều toàn bộ tài sản thành bốn phần: ba con trai mỗi người một phần, và phần cuối cùng… dành cho mẹ – người cả đời không đòi hỏi gì nhưng lúc nào cũng âm thầm giữ ngọn lửa trong nhà."
Tôi chết lặng. Hóa ra, trong bản di chúc đầu tiên, bố đã dùng sự tinh tế và thấu hiểu để chia tài sản phù hợp với nhu cầu và hoàn cảnh của từng người con, nhằm tránh những mâu thuẫn ngay từ đầu. Nhưng bản thứ hai, bản dự phòng cho trường hợp "các con không sống thuận hòa", lại là một bản chia đều, không ưu tiên bất cứ ai. Và điều đặc biệt, đó là có một phần dành cho mẹ, người mà bấy lâu nay chúng tôi vẫn mặc định là sẽ được ở cùng con cái, sẽ được con cái chăm sóc mà không cần bất cứ một phần tài sản riêng nào.
Sự thật này như một cú sốc điện. Nó không chỉ là sự bất ngờ, mà còn là một bài học sâu sắc về sự công bằng và tình yêu thương vô điều kiện của bố. Bố đã nghĩ đến cả mẹ, người phụ nữ cả đời hy sinh, không đòi hỏi gì cho riêng mình. Bố đã tạo ra một rào cản vô hình, một lời cảnh báo ngầm: nếu các con không biết trân trọng tình cảm anh em, nếu các con để tài sản chia rẽ, thì tất cả sẽ phải chia đều, và người mẹ cả đời hy sinh sẽ có phần của riêng mình, như một sự khẳng định giá trị của bà.
Tôi cảm thấy một sự hổ thẹn dâng trào. Chúng tôi, những đứa con, đôi khi vẫn vô tâm, vẫn chỉ nghĩ đến bản thân mình, mà quên đi người đã hy sinh cả cuộc đời cho chúng tôi. Bố đã dạy chúng tôi một bài học mà không cần một lời răn dạy nào. Ông dạy bằng chính hành động, bằng sự tinh tế và sâu sắc trong từng quyết định.
Thứ bố tôi để lại không chỉ là đất đai, xe cộ, mà là cách sống, là sự khôn ngoan, lặng lẽ nhưng đầy tinh tế. Ông đã cho chúng tôi thấy rằng, ở tuổi gần đất xa trời, ông vẫn là người trụ cột, không phải bằng sức lực mà bằng trí tuệ và tình yêu thương sâu sắc, luôn đặt tình cảm gia đình lên trên mọi giá trị vật chất. Bản di chúc thứ hai, mặc dù không bao giờ được sử dụng, lại là một lời nhắc nhở mạnh mẽ nhất về tầm quan trọng của tình anh em, của sự hòa thuận.
Tôi kể lại chuyện này cho Hưng và Hải nghe. Cả hai đứa em tôi đều bàng hoàng, rồi vỡ òa trong cảm xúc. Hưng ôm tôi, nói: "Anh à, bố mình đúng là một người vĩ đại. Bố đã dạy cho chúng ta một bài học mà chúng ta sẽ không bao giờ quên." Hải, đứa út, khóc nức nở. "Con cảm thấy hổ thẹn quá. Con đã từng có những suy nghĩ ích kỷ."
Ba anh em chúng tôi ngồi lại bên nhau, không nói nhiều, chỉ nhìn nhau, và rồi ôm lấy nhau thật chặt. Chúng tôi đã hiểu rõ hơn về tình yêu thương của bố, về sự tinh tế của ông. Chúng tôi hứa với nhau sẽ luôn yêu thương, giúp đỡ lẫn nhau, để bản di chúc thứ hai đó sẽ mãi mãi nằm trong két sắt, không bao giờ phải được mở ra.
Từ đó về sau, mối quan hệ giữa ba anh em tôi càng trở nên gắn bó hơn. Chúng tôi thường xuyên tụ tập, không chỉ trong những dịp lễ Tết mà còn trong những ngày cuối tuần bình thường. Chúng tôi chia sẻ với nhau những khó khăn trong công việc, những niềm vui trong cuộc sống. Chúng tôi cùng nhau chăm sóc bố mẹ, cùng nhau xây dựng một gia đình hạnh phúc, đầm ấm.
Bố tôi, dù không nói nhiều, nhưng ánh mắt ông luôn dõi theo chúng tôi, chứa đựng niềm tự hào và sự mãn nguyện. Mẹ tôi, bà luôn mỉm cười hiền hậu, bởi bà biết, "ngọn lửa trong nhà" đã được thắp sáng rực rỡ hơn bao giờ hết.
Một ngày nọ, vài năm sau, khi bố tôi đã qua đời thanh thản trong vòng tay của chúng tôi, mẹ tôi lại gọi tôi vào phòng. Bà đưa cho tôi một chiếc hộp gỗ cũ kỹ. "Đây là những thứ bố con dặn mẹ phải đưa cho con sau khi ông ấy đi. Con hãy đọc kỹ nhé."
Tôi mở hộp gỗ, bên trong có một cuốn nhật ký cũ của bố, và một lá thư tay khác, nét chữ đã mờ đi theo thời gian. Tôi run rẩy mở lá thư. Đó là một lá thư mà bố đã viết cho riêng tôi, Huấn, người con trai trưởng.
Trong thư, bố kể về một bí mật mà ông đã giữ kín suốt cuộc đời: Ông đã từng có một người anh trai, người anh cả của ông, đã hy sinh trong chiến tranh. Người anh đó là tấm gương sáng cho bố, là người đã dạy bố về tình anh em, về sự hy sinh. Nhưng sau chiến tranh, gia đình bố tan tác, và ông không còn cơ hội để báo hiếu cho người anh đó. Chính vì vậy, bố luôn mang trong mình một nỗi day dứt khôn nguôi.
"Huấn à," bố viết, "con là con trai trưởng của bố. Bố đặt tên con là Huấn, với mong muốn con sẽ là người huấn luyện các em, là tấm gương cho các em. Con là người anh cả mà bố đã không có cơ hội để ở bên. Bố luôn mong con sẽ giữ gìn tình anh em, đừng để những vật chất phù du chia cắt tình cảm ruột thịt. Bản di chúc thứ hai, cái mà con đã biết, không chỉ là để răn đe các con, mà còn là để bố nhắc nhở chính mình, về giá trị của tình thân."
Tôi đọc đến đây, nước mắt tôi chảy dài. Nỗi day dứt của bố về người anh đã mất, đã trở thành động lực để ông yêu thương và bảo vệ tình anh em của chúng tôi. Ông đã dùng cả cuộc đời mình để dạy chúng tôi bài học quý giá đó.
Tôi ôm chặt lá thư vào lòng. Bố tôi không chỉ là một người cha nguyên tắc, kín tiếng, mà còn là một người đàn ông với trái tim rộng lớn, đầy tình yêu thương và sự hy sinh. Ông đã sống trọn vẹn, đã để lại cho chúng tôi không chỉ tài sản vật chất mà còn là một di sản tinh thần vô giá.
Từ ngày đó, tôi hiểu bố hơn bao giờ hết. Tôi càng trân trọng tình anh em, trân trọng gia đình. Tôi chia sẻ câu chuyện về người anh cả của bố cho Hưng và Hải. Chúng tôi cùng nhau đến thăm mộ ông nội, và thắp hương cho người bác mà chúng tôi chưa từng gặp mặt. Đó là một khoảnh khắc thiêng liêng, nơi tình yêu thương và sự gắn kết của gia đình được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.
Ba anh em tôi tiếp tục sống hòa thuận, yêu thương nhau. Chúng tôi cùng nhau xây dựng, vun đắp cho gia đình lớn, và luôn là chỗ dựa vững chắc cho mẹ. Các con của chúng tôi cũng được dạy dỗ về tình anh em, về lòng hiếu thảo. Chúng lớn lên trong một môi trường đầy ắp tình yêu thương, nơi mọi người luôn thấu hiểu và sẻ chia.
Mỗi khi nhìn các con tôi vui đùa cùng nhau, tôi lại nhớ đến lời dặn của bố: "Tài sản là cái hữu hình. Anh em là cái vô hình." Tôi biết, thứ tài sản quý giá nhất mà bố đã để lại cho chúng tôi không phải là những mảnh đất, căn nhà, hay chiếc xe ô tô, mà là tình anh em, là sự gắn kết gia đình. Đó là một di chúc không cần giấy trắng mực đen, nhưng lại có giá trị vĩnh cửu.
Cuộc đời tôi, từ một người con trai trưởng đầy lo lắng về tài sản, đã trở thành một người đàn ông trưởng thành, biết trân trọng những giá trị đích thực. Tôi biết ơn bố, biết ơn mẹ, vì đã cho tôi một gia đình tuyệt vời, và đã dạy tôi những bài học vô giá về tình yêu thương, sự công bằng, và sự tinh tế trong cuộc sống. Hạnh phúc vẹn nguyên của gia đình tôi chính là minh chứng rõ ràng nhất cho tình yêu thương vĩ đại của người cha, người đã dùng cả cuộc đời mình để vun đắp và gìn giữ "cái vô hình" ấy.