Cơn mưa chiều ào ào đổ xuống như trút giận. Trên vỉa hè ẩm thấp gần một bệnh viện phụ sản, bà Năm – người phụ nữ ngoài sáu mươi với gánh xôi quen thuộc – đang loay hoay che mưa cho nồi xôi của mình. Giữa lúc bà vừa định gánh hàng về thì một bóng người gầy gò ngồi co ro bên cột điện thu hút ánh nhìn của bà. Là một cô gái trẻ, dáng người mảnh khảnh, đôi mắt hoảng loạn, và bụng… đã lùm lùm vượt mặt.
Bà Năm nhíu mày. Cô gái này chẳng giống người vô gia cư, quần áo không rách rưới, nhưng đôi mắt… lại chất chứa nỗi sợ hãi và tuyệt vọng như người đã cạn đường về. Bà thở dài. Cái thở dài vừa là thương cảm, vừa là chần chừ. Nhưng rồi… bà đặt gánh xôi xuống, rút trong túi ra một cái áo mưa cũ kỹ, tiến đến.
“Con à, trời mưa lớn thế này, bụng mang dạ chửa, ngồi ở đây vậy không sợ lạnh sao?” – bà nhẹ nhàng hỏi. Cô gái giật mình, ánh mắt hoảng sợ nhìn bà như kẻ sắp bị tóm. Bà Năm không trách, chỉ mỉm cười dịu dàng: “Nếu con không có chỗ về, theo bà về nhà ăn miếng cơm nóng rồi tính tiếp. Ở đây mãi cũng không được.”
Cô gái lặng im. Nước mưa hòa với nước mắt chảy dài trên má. Lòng bà Năm chợt nhói. Bà biết cảm giác bị bỏ rơi là như thế nào, và bà biết… đôi khi, một bàn tay chìa ra giữa lúc tuyệt vọng có thể cứu cả một linh hồn.
Căn phòng nhỏ ở cuối con hẻm là nơi bà Năm sống mấy chục năm nay. Vài tấm vách gỗ xiêu vẹo, chiếc giường tre kẽo kẹt và bếp củi luôn đỏ lửa. Đêm hôm đó, cô gái – tên là Hân – ngồi bó gối bên bếp, tay run run cầm chén cháo nóng bà Năm vừa nấu.
“Con… bị nhà đuổi rồi,” Hân lí nhí nói, giọng nghẹn ngào. “Ba má con biết con có thai, hỏi cha đứa bé là ai… nhưng con không dám nói. Chỉ biết… con không thể bỏ đứa bé này.”
Bà Năm im lặng. Một lúc sau bà mới khẽ gật đầu: “Con dám giữ con mình là con còn lương tâm. Mọi sai lầm đều có thể sửa, miễn là không quay lưng với điều đúng.”
Từ hôm đó, Hân ở lại. Cô giúp bà Năm chuẩn bị gánh xôi mỗi sáng, rồi chiều lại phụ nhặt rau, rửa bát. Bà không hỏi quá khứ cô, chỉ lặng lẽ chăm sóc như một người mẹ. Nhưng trong lòng Hân vẫn dày vò vì bí mật mà cô không thể nói ra…
Một buổi sáng, Hân ngồi vo gạo, nhìn bà Năm chuẩn bị lá chuối gói xôi. Cô chợt hỏi: “Bà ơi, sao bà lại sống một mình?”
Bà Năm ngừng tay. Gương mặt chợt trùng xuống. “Bà có một đứa con trai. Nhưng nó… bỏ bà đi từ lúc 18 tuổi. Chỉ vì bà không đồng ý cho nó cưới người yêu, một cô gái giang hồ cũ. Bà sợ nó khổ, ai ngờ lại mất luôn nó. Hai chục năm rồi, chưa một lần nó quay về.”
Hân lặng người. Một nỗi đau thầm lặng len lỏi trong mắt bà khiến cô thấy nghẹn nơi cổ họng. Hân biết rõ cảm giác bị từ chối. Cô biết… khi không ai tin mình, thì người thân có thể trở thành kẻ làm tổn thương nhất.
Thời gian trôi, Hân sinh con. Một bé trai bụ bẫm, khóc khỏe và bú khỏe. Bà Năm vừa mừng vừa rơi nước mắt. Đứa trẻ ấy như ánh sáng rọi vào cuộc sống đã nhuốm màu đơn độc của bà.
Hân đặt tên con là Tí – nghĩa là món quà nhỏ bé của Thượng đế. Cô chăm con bằng tất cả tình thương lẫn sự ăn năn. Có lúc nhìn con ngủ, Hân thì thầm: “Mẹ xin lỗi vì đã không bảo vệ được con từ đầu. Nhưng mẹ sẽ bù đắp… cả đời này.”
Thế nhưng bình yên không kéo dài lâu. Một buổi trưa, khi bà Năm đi lấy lá chuối, một người đàn ông trung niên lịch lãm dừng xe trước hẻm. Ông hỏi người dân xung quanh: “Ở đây có bà lão bán xôi sống một mình không? Tôi tìm bà.”
Người đàn ông đó là Hùng – chồng chưa cưới của Hân.
Hân không ngờ Hùng lại tìm ra mình. Cô hoảng loạn ôm Tí vào lòng, nước mắt lã chã. “Anh đến làm gì? Tôi không muốn anh biết sự tồn tại của đứa bé này…”
Hùng nhìn Hân, giọng nghèn nghẹn: “Anh đã tìm em khắp nơi. Em biến mất, ba mẹ em đến tận nhà anh gây chuyện. Anh không biết em có thai. Nếu biết, anh đã không để em chịu khổ một mình…”
Hân gào lên: “Anh có thể bảo vệ em không? Khi ba mẹ em gọi em là đồ nhục nhã, khi họ đòi đuổi em ra đường, anh ở đâu? Tôi chỉ còn bà Năm…”
Bà Năm nghe được cuộc trò chuyện ấy. Bà nhẹ nhàng đặt tay lên vai Hân: “Con, tha thứ không phải vì người kia xứng đáng, mà là để lòng mình thanh thản. Nếu thằng đó thật lòng, thì hãy để nó có cơ hội.”
Hùng quỳ gối trước bà Năm, mắt đỏ hoe: “Cháu biết cháu sai vì đã để Hân một mình trong lúc cô ấy cần nhất. Nhưng xin bác, cho cháu một cơ hội được sửa sai. Cháu muốn cưới Hân, muốn nhận Tí là con mình.”
Bà Năm nhìn Hùng thật lâu, rồi quay sang Hân. Cô cúi đầu, im lặng rất lâu rồi mới nói: “Bà ơi… con không biết có nên tin anh ấy không. Nhưng nếu bà tin, con cũng sẽ thử một lần.”
Nửa tháng sau, đám cưới nhỏ diễn ra trong con hẻm cũ. Bà Năm ngồi hàng đầu, rưng rưng nhìn Hân trong bộ áo dài trắng, tay bế Tí. Đó là lần đầu bà cảm thấy… bà không còn cô đơn nữa.
Một năm sau, Hân và Hùng mở một quán ăn nhỏ. Bà Năm không còn bán xôi buổi sáng, mà ở nhà trông cháu, chăm cây cảnh. Tí đã biết gọi “bà”, mỗi lần cười là lộ chiếc răng sữa xinh xinh khiến bà Năm thấy tim mình như trẻ lại.
Một ngày nọ, khi dọn lại nhà, Hân phát hiện một bức ảnh cũ dưới đáy rương của bà. Trong ảnh là một chàng trai trẻ đang cười rạng rỡ bên một người phụ nữ xăm trổ. Hân hỏi, bà Năm chỉ im lặng, mắt rưng rưng.
Hân đem ảnh đi dò hỏi khắp nơi. Một người hàng xóm già chợt nhận ra: “Chà, thằng Toàn đó hả? Nó giờ làm bảo vệ ở bệnh viện Ung Bướu. Tao có thấy nó mấy lần, mặt già rồi mà vẫn nhìn giống y chang lúc nhỏ.”
Hân giấu bà Năm, tìm đến bệnh viện. Khi nhìn thấy Toàn – người đàn ông trung niên có ánh mắt y hệt bà – Hân xúc động đến rơi nước mắt. Cô không nói ngay. Cô âm thầm theo dõi anh vài ngày, biết anh chưa lập gia đình, sống khép kín, vẫn giữ chiếc dây chuyền có ảnh mẹ.
Cuối cùng, Hân dẫn Tí đến gặp anh. “Anh Toàn… em là Hân, người bà Năm từng cưu mang. Bà… là mẹ ruột của anh, đúng không?”
Toàn chết sững. Tay anh run lên khi cầm bức ảnh cô đưa. “Bà… còn sống sao? Bà… tha thứ cho tôi không?”
Hân dẫn Toàn về nhà. Hôm đó, bà Năm đang bón cháo cho Tí. Khi thấy Toàn đứng ở cửa, bà khựng lại. Bát cháo rơi xuống đất vỡ tan, còn bà… khụy xuống, nước mắt trào ra như đập vỡ.
“Toàn… con về rồi hả?” – bà lắp bắp. Toàn chạy đến, ôm chầm lấy bà, òa khóc như đứa trẻ: “Mẹ ơi… con xin lỗi. Con sai rồi. Con nhớ mẹ lắm…”
Cảnh đoàn tụ ấy khiến hàng xóm đứng kín cả hẻm cũng không khỏi rơi nước mắt. Câu chuyện về bà Năm – người đàn bà bán xôi cưu mang cô gái mang thai, cuối cùng lại tìm thấy chính đứa con ruột mình từng mất – trở thành một truyền thuyết cảm động khắp khu phố nghèo.
Cuộc đời có những vòng tròn lạ lùng. Tình thương bà Năm trao đi, tưởng như đơn giản, hóa ra lại là sợi dây gắn kết những tâm hồn lạc lối. Từ Hân – cô gái một thời tuyệt vọng – đến Toàn – đứa con từng bỏ nhà đi – rồi cả đứa bé tên Tí, tất cả đều là kết quả của một lần bà dang tay đón nhận người xa lạ.
Bà Năm không giàu tiền bạc, nhưng bà giàu hơn bất kỳ ai – vì bà có một gia đình. Một gia đình từng tan vỡ, nhưng được hàn gắn bằng yêu thương, tha thứ và lòng tin.