Chiều thứ Bảy, ánh nắng xuyên qua ô cửa kính viện dưỡng lão, đổ bóng lên sàn nhà gạch cũ. Căn phòng yên tĩnh, chỉ có tiếng kim đồng hồ tích tắc chậm rãi. Người phụ nữ già nằm trên chiếc giường kê sát cửa sổ, ánh mắt lạc lõng nhìn vào khoảng không. Cô đã không còn nhận ra ai nữa, tên mình cũng không nhớ, nhưng vẫn mỉm cười mỗi khi nghe giọng nam trầm đều đều vang lên bên tai.
Anh đến đúng giờ như mọi khi. Mái tóc đã có sợi bạc, dáng người cao lớn nhưng có phần gù xuống vì năm tháng. Trong tay anh là một quyển sổ đã sờn gáy, giấy ngả màu thời gian. Anh nhẹ nhàng kéo ghế, ngồi xuống bên cạnh và mở sổ, giọng đọc vang lên đều đặn: “Chúng ta bắt đầu bài học hôm nay nhé, các em!”
Người phụ nữ chớp mắt, rồi lại mỉm cười mơ hồ. Có lẽ trong một khoảnh khắc nào đó, cô nhớ ra một điều gì xa xôi. Giọng đọc ấy giống như chiếc cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa cô và người học trò năm xưa – người từng khiến cô rơi nước mắt trong lớp học, nhưng cũng là người duy nhất khiến cô cảm thấy chưa từng giảng dạy vô nghĩa.
Ngày ấy, cậu học trò tên Minh – cái tên thường xuyên được nhắc đến trong các cuộc họp kỷ luật. Bướng bỉnh, ngổ ngáo, và đầy vết thương trong lòng mà không ai thèm nhìn kỹ. Cậu đánh bạn, bỏ học, thách thức giáo viên. Nhưng chỉ duy nhất một lần, khi bị mời phụ huynh và chuẩn bị bị đuổi học, cô giáo ấy đã đứng ra xin cho cậu thêm một cơ hội.
“Em nghĩ em chẳng là gì cả,” Minh từng gào lên trong lớp, đôi mắt đỏ hoe. “Em không cần ai dạy dỗ em hết!” Nhưng hôm đó, cô không quát mắng, không trừng phạt. Cô chỉ đặt tay lên vai cậu, ánh mắt dịu dàng: “Cô tin em sẽ khác, Minh à.”
Những lời đó đã neo lại trong tâm trí cậu trai suốt bao năm. Khi mọi người quay lưng, khi cả xã hội coi cậu là kẻ vô dụng, thì chỉ có một người tin rằng cậu còn có thể trở thành điều gì đó tốt đẹp. Sự tin tưởng lặng lẽ ấy đã thay đổi đời Minh.
Anh bỏ học năm lớp 11, lang bạt vài năm, làm đủ nghề từ bốc vác, rửa chén, đến phụ hồ. Mỗi khi tưởng chừng gục ngã, anh lại nhớ đến ánh mắt cô ngày hôm đó. Mấy chữ đơn giản: "Cô tin em sẽ khác," trở thành thứ đỡ anh đứng dậy, từng lần một.
Năm 27 tuổi, Minh tự học bổ túc và đỗ vào một trường cao đẳng sư phạm. Anh không giỏi, nhưng cần mẫn. Không thông minh, nhưng kiên trì. Anh chọn ngành giáo dục, đơn giản vì muốn trở thành một người như cô – người từng cứu một đứa trẻ khỏi vực sâu.
Nhưng khi anh cầm tấm bằng tốt nghiệp và quay trở lại ngôi trường xưa tìm cô, cô đã nghỉ hưu. Người ta bảo cô bị tai nạn nhẹ, sau đó mất trí nhớ dần, rồi được đưa vào viện dưỡng lão vì không có người thân. Anh đứng trước cổng viện hôm đó rất lâu, tay cầm bó hoa cúc vàng – loài hoa cô thích nhất. Tim anh như rơi xuống vực khi thấy cô, vẫn nụ cười ấy, nhưng ánh mắt không còn nhận ra.
Từ hôm ấy, Minh đến mỗi chiều thứ Bảy. Ban đầu anh chỉ ngồi im, không biết nên nói gì. Rồi một ngày, anh mang theo quyển sổ cũ – cuốn sổ ghi chép bài giảng của cô mà anh từng lén giữ lại khi bị đình chỉ. Anh đọc từng chữ, giọng chậm rãi, cẩn thận như sợ làm vỡ điều gì đó mong manh.
“Các em thân mến, hôm nay chúng ta học về lòng biết ơn.” Cô từng viết như thế, và anh đọc lại từng dòng. Có lần cô mỉm cười, lần khác cô lẩm bẩm: “Giỏi lắm, Minh.” Những lúc ấy, anh quay đi giấu nước mắt.
Có những ngày trời mưa tầm tã, anh vẫn đến, người ướt sũng, quyển sổ được bọc kỹ trong túi nilon. Có những lần cô không tỉnh táo, đẩy anh ra, gọi nhầm tên anh thành ai đó khác. Nhưng anh không bỏ cuộc. Anh biết, dù cô không nhận ra anh, nhưng đâu đó trong tiềm thức, ký ức vẫn còn.
Anh bắt đầu ghi thêm nhật ký sau mỗi lần đọc. "Hôm nay cô ngủ suốt buổi, nhưng vẫn mỉm cười khi tôi đọc đến đoạn về hoa hướng dương." Hay: "Cô bảo tôi đọc chậm lại, như ngày xưa tôi nói chuyện quá nhanh, không ai hiểu." Anh cẩn thận dán những dòng ấy vào cuối quyển sổ, như một phần nối dài của bài giảng chưa bao giờ kết thúc.
Rồi một ngày, bác sĩ gọi anh vào phòng riêng. Họ nói sức khỏe cô đang yếu dần, có thể không qua khỏi trong vài tuần tới. Minh cười nhạt, ánh mắt trũng sâu: “Tôi sẽ đến cho đến buổi học cuối cùng.”
Chiều hôm đó, anh mang đến một món quà nhỏ – chiếc bút máy khắc tên cô. "Cô giáo Lan – người gieo hạt ánh sáng." Anh đặt vào tay cô, và bất ngờ, bàn tay gầy guộc siết nhẹ lại. Anh thẫn thờ, rồi nghẹn ngào: “Cô vẫn nhớ mà, phải không?”
Tuần kế tiếp, cô yếu hơn nhiều. Nhưng lần đầu tiên sau bao năm, cô nhìn anh rất lâu, rồi khẽ nói: “Minh... ngoan rồi nhỉ?” Anh bật khóc như đứa trẻ.
Hôm ấy, anh đọc chương cuối cùng trong sổ – một bài luận nhỏ anh viết dành cho cô: "Cô là người đầu tiên nhìn thấy em, không phải bằng ánh mắt của người lớn mệt mỏi, mà bằng niềm tin. Nhờ cô, em biết rằng một người có thể được cứu chỉ bằng lòng tốt và sự kiên nhẫn. Em mong cô vẫn sẽ là cô giáo trong giấc mơ của em, đọc bài giảng cho những tâm hồn lạc lối."
Ba ngày sau, cô qua đời trong giấc ngủ. Trên môi vẫn còn nét cười dịu dàng. Minh đến viếng, không mang hoa, chỉ đặt quyển sổ bài giảng lên quan tài. "Cô ơi, bài học cuối con đã học xong rồi. Giờ đến lượt cô nghỉ ngơi."
Nhiều năm sau, Minh trở thành giáo viên trong một trung tâm dành cho trẻ cá biệt. Anh dùng chính những gì học từ cô, để dạy dỗ, cảm hóa, và lắng nghe. Trên bàn làm việc của anh luôn đặt một bức ảnh – cô giáo Lan, đang mỉm cười giữa lớp học đầy nắng.
Và vào mỗi chiều thứ Bảy, dù nắng hay mưa, anh vẫn mở quyển sổ cũ ấy, đọc bài giảng, cho một người đã không còn, nhưng luôn sống trong anh như ngọn đèn không bao giờ tắt.