Giữa trưa hè nắng đổ lửa, ánh mặt trời như thiêu đốt mặt đường nhựa đến nhão ra, khiến ai cũng muốn tìm cho mình một góc râm mát để trú chân. Vậy mà giữa dòng người đang vội vã tránh nóng, một bà lão tóc bạc trắng, dáng người còng còng như gánh cả tuổi đời, chậm rãi bước vào phòng giao dịch của ngân hàng lớn nhất thị trấn. Bà khoác trên người bộ áo nâu sờn rách, còn dính vài mảnh giấy vụn và bụi đất, túi vải bạc màu trên tay phát ra thứ mùi ngai ngái của nhựa cũ, lon bia, và cả giấc mơ nhặt nhạnh của những người sống bên lề đô thị.
Không khí phòng giao dịch đang lạnh nhờ điều hòa bỗng chốc chùng xuống. Một vài khách đang ngồi quay mặt đi, khẽ nhíu mày vì mùi hôi lẫn vẻ lam lũ của bà. Nhưng bà không để tâm. Đôi mắt mờ đục của tuổi già vẫn ánh lên sự khẩn thiết khi bà tiến lại gần quầy lễ tân.
"Tôi... tôi muốn rút hai triệu. Hạn cuối hôm nay rồi, cháu tôi phải đóng tiền học."
Cô lễ tân còn trẻ, son môi đỏ chói, liếc bà từ đầu đến chân. Ánh nhìn không giấu được sự khó chịu. Cô buông lời, không mảy may một chút thiện cảm:
"Bà ngồi kia đợi đi. Có số thứ tự chưa?"
"Tôi... tôi không biết lấy..."
Không một lời hướng dẫn. Không một cử chỉ giúp đỡ. Cô lễ tân quay đi như thể đã làm xong việc, để mặc bà lão lặng lẽ đi đến hàng ghế nhựa xếp sát tường. Nơi đó, bà ngồi xuống, hai tay ôm chặt túi vải như ôm cả cuộc đời mình. Bảng điện tử nhấp nháy số thứ tự, nhưng cái tên bà thì chưa từng được nhập vào hệ thống.
Thời gian trôi chậm như nhai đá. Ba tiếng đồng hồ. Bà vẫn ngồi đó. Không ăn, không uống. Đôi mắt nheo nheo dán vào từng con số nhấp nháy trên bảng điện tử, tim đập thổn thức theo từng tiếng "bíp". Trong đầu bà chỉ có một ý nghĩ: phải rút được hai triệu cho thằng Bin. Nó bảo nếu không đóng hôm nay là không được thi.
Ở góc trong phòng, Lan – cô sinh viên thực tập – đang loay hoay xử lý hồ sơ thì tình cờ thấy tập giấy bị đẩy sang một bên, góc tờ giấy dính chút bụi đất. Một dòng chữ nguệch ngoạc bằng bút bi đỏ ghi trên bìa: "Chắc nhầm, hoặc không có tiền – xử lý sau."
Lan tò mò mở ra. Cô sững người.
Tài khoản đứng tên bà cụ – Trần Thị Nhàn – có số dư hơn 312 triệu đồng. Kèm theo đó là một dòng ghi chú từ lần giao dịch cách đây gần năm: "Tiền bán đất tổ tiên, gửi ngân hàng để dành cho cháu nội đi học đại học – tuyệt đối không tiêu một đồng."
Tim Lan thắt lại. Cô cảm giác mình vừa chứng kiến một sự bất công đến tột cùng. Không suy nghĩ, cô vội lao ra ngoài, chạy đến chỗ bà đang ngồi thu mình giữa phòng.
"Bà ơi… con xin lỗi. Để con giúp bà làm thủ tục rút tiền nhé."
Bà cụ giật mình, rồi nở nụ cười móm mém:
"Bà không biết làm… nên đợi thôi. Cháu bà dặn đừng để muộn."
Lan dẫn bà vào trong, bỏ qua mọi quy trình máy móc. Cô tự mình điền giấy, quẹt thẻ, rút tiền và bỏ vào phong bì sạch sẽ, kèm theo biên lai. Đặt nó vào tay bà cụ bằng hai tay.
"Con xin lỗi vì để bà chờ. Con hứa sẽ báo lại chuyện này."
Phía xa, một người đàn ông trung niên mặc vest đen, từ lúc nào đã chứng kiến tất cả. Ông là giám đốc chi nhánh. Ông tiến đến, cúi đầu rất thấp trước bà cụ:
"Tôi xin lỗi bà, thay mặt ngân hàng. Chúng tôi đã sai."
Bà lắc đầu, ánh mắt bình thản như nước hồ sau mưa:
"Không sao đâu chú. Tôi... quen rồi. Miễn sao thằng nhỏ được đi học là được. Nó học giỏi lắm."
Đêm đó, Lan kể lại câu chuyện trên mạng xã hội, đính kèm bức ảnh bà cụ ngồi co ro giữa phòng giao dịch lạnh lẽo. Caption chỉ một dòng:
"Bà có hơn 300 triệu trong tài khoản. Chỉ rút 2 triệu. Và ngồi đợi suốt 3 tiếng, vì không ai tin bà có tiền."
Bài đăng gây bão. Hàng chục ngàn lượt chia sẻ. Các trang báo mạng thi nhau đăng lại. Người dân thị trấn đổ về hỏi thăm bà cụ sống trong căn lều tạm bợ gần bãi rác – nơi bà và cháu nội đã sống nhiều năm qua.
Người cháu – Bin – là học sinh giỏi, từng đoạt giải cấp tỉnh, nhưng suýt nữa phải nghỉ học vì không có tiền đóng học phí. Sau khi biết chuyện, trường đại học đã lập tức trao học bổng toàn phần cho Bin.
Lan – cô thực tập sinh năm cuối – được nhận làm nhân viên chính thức chỉ sau vài ngày. Lãnh đạo ngân hàng tổ chức họp báo xin lỗi công khai, và lập chính sách hỗ trợ người cao tuổi, người không biết sử dụng công nghệ khi giao dịch.
Bà cụ Trần Thị Nhàn từ đó trở thành một biểu tượng lặng thầm. Sáng sáng vẫn thấy bà đẩy chiếc xe tự chế đi nhặt ve chai. Nhưng giờ, người ta đã gọi bà bằng cái tên kính trọng: "Bà nội triệu đô của trái tim."
Có lần, một nhóm học sinh trung học ghé thăm bà để phỏng vấn cho bài tập làm văn. Bà chỉ cười, rót nước từ cái ấm nhôm cũ, và nói:
"Tôi không giàu tiền đâu mấy cháu. Tôi chỉ giàu vì còn có thằng cháu biết quý chữ. Thế là đủ rồi."
Một chiều muộn, người ta thấy bà ngồi nghỉ bên lề đường, đôi mắt lặng lẽ dõi về phía ánh hoàng hôn. Bà nhẩm đếm gì đó bằng tay, rồi mỉm cười. Có người hàng xóm đi ngang, hỏi:
"Bà đếm gì đó?"
Bà đáp:
"Tôi đang đếm những ngày hạnh phúc. Từ hôm nó được nhận học bổng, ngày nào cũng là ngày đáng sống."
Một tuần sau, Bin mặc chiếc áo sơ mi trắng tinh, khoác balo cũ bước vào giảng đường đại học. Em quay lại, ôm lấy bà nội một cái thật chặt:
"Con hứa... sẽ không để bà phải buồn nữa."
Bà gật đầu, mắt rưng rưng. Không cần thêm lời nào. Bởi lòng bà lúc này đã đủ đầy.
Dẫu ngoài kia đời còn lạnh lẽo, trong tim bà, có một ngọn lửa nhỏ đang âm ỉ cháy – ngọn lửa của hy sinh, tình yêu thương và lòng tin vào con chữ. Và có lẽ, chính từ đó, cuộc đời của một người nhặt ve chai nghèo khổ lại giàu có hơn bất kỳ ai.