Chiều đầu hè, trời miền Tây oi bức. Căn nhà gạch ba gian của cụ Tư – người giàu có nhất vùng Trà Vinh – vẫn cảm hứng giữa mảnh vườn đầy nhãn, chom chôm và sầu riêng.
Cụ Tư đã mất hơn một năm, để lại mảnh đất hơn 3.000 mét vuông nằm ngay mặt tiền quốc gia – hiện được ở đầu tư định giá hơn 60 tỷ đồng. Nhưng điều tạo người trong vùng bàn tán không phải là giá trị đất, mà là chuyện sáu người em về quê đòi chia thừa kế, rồi lại ra về tay trắng.
Cụ Tư sinh được bảy người con: sáu trai một gái. Người con cả – anh Hải Hòa – là người duy nhất không rời quê. Từ năm 18 tuổi, sau khi học hết lớp 9, anh ở lại phụ cha làm vườn, canh tác, xây dựng nhà, Chăm mẹ già, rồi nối nghiệp. Trong khi đó, sáu người em – mỗi người có một giấc mơ riêng – kẻ đi Sài Gòn, người ra Hà Nội, có người xuất ngoại.
Ba Nhân làm công chức ở TP.HCM, suốt đời cần mẫn nhưng lương ba bột ba đồng, về hưu mới đủ ăn.
Tư Tín làm thầy giáo ở Long An, sống thanh bạch.
Năm Lực đi lao động xuất khẩu ở Nhật Bản, rồi định cư luôn ở đó, lạ lùng khi về nước.
Sáu Thắm gom hàng ở Đồng Nai, buôn bán nhỏ.
Bảy Lợi từng làm kỹ sư, rồi thất bại với một số dự án, giờ sống giúp đỡ cấp vợ.
Tám Trang là con gái út, theo chồng làm ăn ở Đà Nẵng, ít liên hệ với gia đình từ khi mẹ mất.
Chỉ có anh Hải Hòa là chưa bao giờ rời khỏi mảnh đất đó. Mọi mùa dịch vụ, mọi đám giỗ, tang lễ, thậm chí những cụ lúc Tư bệnh nằm liệt giường gần hai năm trời – một tay anh lo liệu. Lúc này cụ mất, sổ đỏ cũng có tên anh.
Một buổi chiều đầu tháng, luật sư Nguyễn – người được tư vấn di chúc trước khi mất – gọi điện cho sáu người còn lại, mời về quê hội gia đình.
"Chuyện quan trọng lắm. Trời đất sắp có người trả giá rất cao. Theo di chúc, tôi có trách nhiệm thông báo rõ ràng cho các anh chị." – ngôn ngữ luật sư trầm nhưng nghiêm trọng.
Tin tức ấy ai ai cũng xôn xao. Người mừng, kẻ hồi hộp, tất cả cùng về quê sau nhiều năm vắng bóng.
Căn nhà ba gian hôm nay đầy đủ cả bảy người, kể cả Tám Trang lâu nay ít về. Ai cũng mong đợi luật sư sẽ công bố chia đều, hoặc ít ra cũng chia phần.
Luật sư Nguyễn mở tập hồ sơ, đặt nhẹ nhàng xuống bàn trà, chậm rãi:
“Trước khi mất, dụng cụ Tư có để lại chúc, công nghệ văn tôi. Trong đó ghi rõ: 'Toàn bộ mảnh đất cha ông lại, tôi giao cho con cả – Hòa – toàn quyền sở hữu và quyết định. Các con khác, tôi yêu thương như nhau, nhưng không ai từng đóng công sức gì vào việc giúp việc, canh tác, Chăm sóc tôi đau hay xây dựng mảnh đất này 40 năm qua. tôi thanh thản giao đất lại cho người đã gắn bó cả đời với nó.'”
Không có thời gian im lặng trong một vài giây. Rồi Bảy Lợi náo dậy:
“ Cái gì mà 'giao toàn bộ cho anh Hải'? Sao không chia đều như luật?”
Tư Tín đập bàn:
“Luật là luật. Di chúc trái luật thì cũng không có giá trị!”
Luật sư Nguyễn gật đầu, như mong đợi trước phản ứng này:
"Nếu không đồng ý, các anh chị có quyền khởi kiện để chia di luật pháp. Nhưng cần lưu ý: phần lớn tích đất này được cấp sổ đỏ riêng đứng tên anh Hải Hòa từ năm 2005 – theo biên bản chuyển nhượng nội bộ giữa tư và anh Hòa. Khi anh chị đều đã rời quê hương, có ký xác nhận từ chối quyền sử dụng đất để cha làm sổ cho con cả."
sinh nhiên, Sáu Thắm – người hiền lành nhất nhà – lên tiếng:
“Em nhớ rồi… Năm đó cha gọi về trưng cầu, kêu ai muốn đất thì ở lại làm vườn, còn không thì ký giấy phước lại cho anh Hai. Khi đó ai cũng lo sự nghiệp riêng, nên đâu có ai phản đối.”
Anh Hải Hoà vẫn ngồi im lặng, không nói gì từ đầu buổi.
Tư Tín lại cãi:
“ Nhưng giờ đất đó 60 tỷ! Một mình anh Hai ôm hết sao được?”
Lúc đó, anh Hải mới từ giá nói:
"Lúc đó bây giờ đi, để lại cha mẹ cho tao lo. Một mình tao gánh vác, lo thuốc thang, bệnh viện, mua đất xây mộ. Vườn nhãn, mấy công đồng ruộng đều do tao cào cào. Tao đâu vô trách móc gì ai, nhưng cũng không có lý do gì để chia đều mảnh đất mà bây giờ không hề bỏ ra khử mồ hôi cả."
Luật sư Nguyễn im lặng để không yên lắng xuống. Ông biết những câu chuyện thừa kế không chỉ là tiền bạc – mà là lịch sử gia đình, là công lao, và cả những vết nứt tình thân khó lành lại.
Anh Hải Hòa dẫn các em ra sau vườn. Tinh khiết hạu quả, hàng cây thẳng tắp, góc bếp còn mấy cái ghế đá tư từng ngồi mỗi buổi sáng sớm, một chiếc sừng cũ vẫn còn đó.
"Tao không cần yêu bây giờ thương tao hay biết ơn. Nhưng nếu hôm nay thì đây chỉ để tính chia tiền – thì tao xin lỗi. Ở đây không có tiền, chỉ có đất. Mà đất này là đời cha tao, rồi đời tao, chứ không phải cái gì đó nhiên chia được.”
Chiều hôm nay, sáu người em tiếp tục kéo vali về.
Tư Tín là người đầu tiên chào tay nhưng không giấu vẻ thất vọng. Ba Nhân viết dài. Sáu Thắm nhìn anh Hải một thời lâu rồi mới quay đi.
Chỉ có Tám Trang, khi xe chuẩn bị nổ máy, quay lại hỏi:
“Anh Hải…nếu em không đòi đất em về đây phụ anh làm vườn được không?”
Anh Hai cười, nụ cười khan hiếm mấy ngày nay:
“Về thì về, nhưng làm thiệt đó nghe!”
Mảnh đất vẫn ở đó, nhưng giờ ngoài anh Hải Hòa còn có Tám Trang và con trai chị – một cậu sinh viên IT bỏ thành phố quê hương mở mô hình nông nghiệp công nghệ cao.
Ba Nhân lâu gửi ít tiền hỗ trợ anh Hải sửa lại nhà tổ. Sáu Thắm và Năm Lực dịp Tết đều về, mang theo quà và… không còn nhắc chuyện kế tiếp nữa.
Còn Bảy Lợi, dù không nói ra, nhưng nghe đâu đang nhờ luật sư khác khởi động. Dù vậy, việc làm rơi vào tắc tắc – vì các tờ giấy cũ đã rõ ràng.
Không ai biết mảnh đất nào cuối cùng có bán không. Nhưng người ta nhớ mãi chuyện sáu người em về quê đòi chia đất, rồi lại ra về tay trắng.
Tay trắng… nhưng có thể không hoàn toàn trắng tay. Vì trong chuyến đi ấy, có người đã tìm lại được góc quê hương, căn nhà, người anh từng lãng quên, và những ký ức sâu đậm hơn cả giá trị vật chất.