Ngày Hương bế đứa con đỏ hỏn, bé xíu về làng, trời đổ mưa xám xịt, từng hạt nước lạnh lẽo roi xuống mặt đất, cuốn trôi đi những hy vọng cuối cùng của chị. Mặt người ta cũng chẳng khá hơn thời tiết là bao, những ánh mắt dò xét, những cái bĩu môi khinh miệt như những nhát dao đâm vào tim chị.
“Con gái ông Tư đi làm xa, mang con về nuôi một mình là sao?” – Tiếng xì xào bắt đầu từ đầu làng. “Lên phố mấy năm, giờ lại dắt con về… chuyện chẳng hay ho gì.” Làng quê nhỏ, chuyện lan nhanh như gió, và cuộc đời chị bỗng chốc trở thành đề tài bàn tán không ngớt. Không ai hỏi Hương đã trải qua những gì, không ai quan tâm đến nỗi đau, sự tủi nhục mà chị phải gánh chịu. Họ chỉ cần một lý do để bàn tán, một câu chuyện để thêm gia vị cho những buổi chiều rảnh rỗi. Và Hương trở thành câu chuyện ưa thích mỗi khi ai đó rảnh rỗi.
.png)
Cha mẹ chị đã mất từ sớm, căn nhà cấp bốn cũ kỹ, xiêu vẹo là tài sản duy nhất còn lại của chị ở cái làng này. Hương không oán thán số phận, chị biết mình đã chọn một con đường khó, một con đường đầy chông gai, thì phải cố gắng đi hết, dù có phải đổ bao nhiêu mồ hôi, nước mắt. Không chồng, không ai bên cạnh để chia sẻ gánh nặng, chị chỉ có đứa bé đỏ hỏn trong tay là lý do duy nhất, là động lực mạnh mẽ nhất để tiếp tục.
Hương ra chợ huyện, mua một chiếc gánh cũ và đôi thúng nhỏ, sờn rách. Từ đó, mỗi sáng tinh mơ, khi màn đêm còn bao trùm lấy làng quê yên tĩnh, người ta đã thấy chị đi từ đầu làng, bóng dáng nhỏ bé, gầy gò, bế đứa con còn say ngủ trên lưng, vai oằn chiếc gánh hàng nặng trĩu, đi bộ 3 cây số ra chợ huyện. Từng bước chân của chị in hằn trên con đường đất gập ghềnh, như một lời khẳng định cho sự kiên cường, cho ý chí không bao giờ gục ngã.
Mắm, muối, trứng vịt lộn, bánh nếp… thứ gì bán được, thứ gì có thể kiếm được chút tiền lẻ là chị bán, không nề hà bất cứ thứ gì. Nắng chang chang đốt cháy da thịt hay mưa xối xả làm ướt đẫm tấm áo bạc màu, chị vẫn đi, vẫn cặm cụi gánh hàng ra chợ. Có người mua thì chị bán, không ai mua thì chị lại gồng gánh về, đôi chân rã rời, tấm lưng đau buốt. Có hôm về đến nhà, đứa bé đã đói đến tím môi, tiếng khóc yếu ớt của con như xé nát trái tim người mẹ. Chị vừa bế con, vừa khóc nức nở, nước mắt hòa lẫn với mồ hôi và nước mưa.
Nhưng chị không bỏ cuộc. Mỗi lần nhìn thấy con, nhìn thấy ánh mắt trong veo của con, chị lại có thêm sức mạnh. Chị biết mình không được phép gục ngã, vì con chị cần chị. Chị phải mạnh mẽ, phải kiên cường, để làm chỗ dựa vững chắc cho con. Đó là lý do duy nhất để chị tiếp tục bước đi trên con đường đầy gian nan này.
Có lần, một bà bán rau ngồi cạnh chị ở chợ, xì xầm to đủ để chị nghe thấy: “Phụ nữ mà không giữ gìn thì sau này cũng chỉ khổ thân thôi. Ai bảo cứ theo trai lên phố rồi về đây mang gánh nặng về làm gì.” Người khác thì buông lời lạnh lẽo, những câu nói như những mũi kim đâm vào tim chị: “Không ai lo lưng đâu, sống kiểu vậy thì vất vả là phải. Tự làm tự chịu chứ ai thương?”
Những câu nói ấy, những lời lẽ cay nghiệt ấy, chị nghe suốt mấy năm trời, từ ngày này qua ngày khác, từ tháng này qua tháng khác. Ban đầu, nghe những lời đó, chị đau như cắt, trái tim như bị bóp nghẹt. Rồi dần dần, chị quen, quen với những ánh mắt dò xét, những lời xì xầm, những câu nói vô tâm. Cuối cùng, chị trở nên dửng dưng, những lời nói ấy không còn làm chị tổn thương nữa, như thể chị đã tạo ra một bức tường vô hình để bảo vệ trái tim mình.
Mỗi tối, khi con đã ngủ say, chị ngồi bên ngọn đèn dầu leo lét, vá từng chiếc áo cũ sờn cho con, vá từng mảnh vá lên cuộc đời đầy rách nát của mình. Chị nhặt từng đồng lẻ trong chiếc hộp gỗ cũ, đếm đi đếm lại, cẩn thận ghi chép vào một cuốn sổ đã ố vàng. Không có ai để dựa dẫm, không có ai để sẻ chia, Hương tự học cách mạnh lên từng chút một, tự học cách đối mặt với mọi khó khăn, tự học cách gánh vác mọi gánh nặng.
Năm thằng bé – thằng Bình – vào lớp một, Hương xếp từng đồng tiền tiết kiệm ít ỏi để mua cho nó một bộ đồng phục mới tinh, trắng muốt. Nhìn con mặc bộ đồng phục mới, khuôn mặt rạng rỡ, lòng chị rộn ràng niềm vui. Nhưng rồi, niềm vui ấy lại bị thay thế bởi nỗi lo lắng khi cô giáo hỏi Bình: “Ba em đâu?”. Bình chỉ cúi đầu, đôi mắt buồn rười rượi.
Nhưng về đến nhà, Bình vẫn ôm chặt lấy mẹ, giọng nói non nớt nhưng đầy sự kiên định: “Không sao đâu mẹ. Con chỉ cần có mẹ là đủ rồi.” Lời nói của con như một liều thuốc xoa dịu mọi nỗi đau, mọi mệt mỏi trong lòng chị. Chị siết chặt con trong tay, nước mắt lặng lẽ rơi, không phải vì tủi thân, mà vì hạnh phúc, vì có con bên cạnh.
Từ đó, Hương càng làm nhiều hơn, không quản ngày đêm, không quản mưa nắng. Có lúc chị làm bánh buổi tối, thức khuya dậy sớm để kịp đem bỏ mối cho các quán ăn, các tiệm tạp hóa vào buổi sáng. Có lần chị bị tai nạn té xe, chân sưng tím, đau buốt, nhưng vẫn cố gắng lê lết ra chợ gánh hàng. Chị sợ, chị sợ chỉ cần dừng lại một ngày, con sẽ thiếu sữa, thiếu tiền học, thiếu thốn mọi thứ. Nỗi sợ hãi ấy đã biến thành động lực mạnh mẽ, thôi thúc chị không ngừng cố gắng.
Năm tháng cứ thế trôi đi, từng đồng lời ít ỏi của chị, từng giọt mồ hôi, nước mắt của chị đổi thành vở, sách, quần áo và học phí cho Bình. Nó lớn lên trong thiếu thốn, trong sự vất vả của mẹ, nhưng bù lại, nó học rất giỏi, rất lễ phép, và chưa bao giờ than phiền về hoàn cảnh của mình. Bình hiểu được sự hy sinh của mẹ, và nó luôn cố gắng học thật giỏi để đền đáp công ơn sinh thành, dưỡng dục.
Và rồi, một ngày, cả làng sững sờ. Tin tức Bình đậu đại học Y, một trong những trường đại học danh tiếng nhất cả nước, lan đi khắp làng như một cơn bão. “Con bà Hương á? Nó học giỏi dữ vậy sao? Thật không thể tin nổi!” – Tiếng xì xầm bàn tán lại rộ lên, nhưng lần này không phải là những lời khinh miệt mà là sự ngạc nhiên, sự ngưỡng mộ. “Tưởng hoàn cảnh vậy thì lớn lên cũng khó… ai ngờ…”
Hương không nói gì. Chị chỉ im lặng như suốt mười mấy năm qua, im lặng đón nhận những ánh mắt, những lời nói của người đời. Nhưng đêm đó, khi Bình đã ngủ say, chị ôm con thật chặt, khóc lần đầu tiên không phải vì khổ đau, không phải vì tủi nhục, mà vì tự hào, vì hạnh phúc tột cùng. Những giọt nước mắt ấy là sự giải tỏa cho bao nhiêu năm tháng vất vả, là niềm hạnh phúc của một người mẹ đã nuôi dạy con thành người.
Bình đi học xa nhà. Hương vẫn tiếp tục công việc bán hàng ở chợ. Nhưng giờ đây, người ta bắt đầu nhìn chị khác, không còn những ánh mắt dò xét, không còn những lời xì xầm khinh miệt. Thay vào đó là sự tôn trọng, sự ngưỡng mộ. Có người ngại ngùng tiến đến gần chị, giọng nói đầy vẻ khâm phục: “Chị giỏi thật. Một mình nuôi con học bác sĩ… không hề dễ dàng chút nào.”
Hương chỉ cười, nụ cười hiền hậu, bình yên: “Cũng may, thằng bé biết thương mẹ, biết cố gắng học hành. Đó là niềm an ủi lớn nhất của tôi.” 18 năm kể từ ngày về làng trong ánh nhìn khắt khe, trong sự phán xét của xã hội, giờ đây, chị là người khiến cả làng nể trọng. Không phải vì chị giàu có, cũng không phải vì chị đẹp đẽ hay quyền quý. Mà vì chị đã sống một cuộc đời kiên cường, đã vượt qua mọi khó khăn, và đã nuôi dạy một đứa con thành người, trong khi gần như ai cũng nghĩ chị sẽ gục ngã, sẽ không thể nào vượt qua được số phận.
Ngày Bình ra trường, mặc chiếc áo blouse trắng tinh khôi, về thăm làng, cả làng lại đứng xem, không phải để bàn tán mà để chiêm ngưỡng. Một bác sĩ trẻ, cao lớn, lễ phép, với nụ cười rạng rỡ, gọi chị là “mẹ” giữa bao nhiêu người, giữa những ánh mắt ngưỡng mộ. Khoảnh khắc ấy, lòng chị tràn ngập hạnh phúc. Có cụ già trong làng, chứng kiến hành trình của mẹ con chị suốt bao năm qua, khẽ bảo: “Con có hiếu như thế, mẹ nó chắc kiếp trước có phúc lớn lắm.”
Chiều hôm đó, Hương dọn hàng sớm hơn mọi ngày. Chị không cần gánh nặng mưu sinh nữa. Bình đã trưởng thành, đã có thể tự lo cho mình và lo cho mẹ. Bình đưa chị ra phố sống cùng, trong một căn nhà nhỏ ấm cúng, nơi chị có thể nghỉ ngơi, tận hưởng tuổi già. Trước khi đi, chị nhìn lại căn nhà cấp bốn cũ kỹ, nhìn lại góc sân chị từng ngồi vá áo, nơi chị từng bị hàng xóm nhìn với ánh mắt ái ngại, nơi chị đã trải qua bao nhiêu cay đắng, tủi nhục.
Chị không trách ai, không trách những lời xì xầm, những ánh mắt phán xét. Bởi nếu không có những ánh nhìn ấy, nếu không có những khó khăn ấy, có lẽ chị đã không mạnh mẽ được như bây giờ, không kiên cường được như bây giờ. Chúng đã tôi luyện chị, biến chị thành một người phụ nữ bản lĩnh, phi thường.
Lên xe, Bình cầm chặt tay mẹ, giọng nói đầy yêu thương và biết ơn: “Từ giờ, mẹ nghỉ bán đi. Mẹ đã vất vả đủ rồi. Con sẽ lo cho mẹ.” Hương gật đầu, đôi mắt chị long lanh. Lần đầu tiên sau 18 năm, chị thấy nhẹ lòng, một cảm giác bình yên, thanh thản đến lạ. Và chị biết, trong khoảnh khắc đó, không ai trên thế gian này hạnh phúc hơn mình. Hạnh phúc của một người mẹ đã vượt qua mọi khó khăn, đã hy sinh tất cả để nuôi dạy con thành người, và giờ đây, được đền đáp bằng tình yêu thương và sự hiếu thảo của con trai.